Üsküdar Çeşme ve Sebil Kitâbeleri

Abstract

Üsküdar, İstanbul’un fethinden önceki yüz yıl boyunca Türklerin kontrolünde olmasına rağmen bu süreçte kesin ve kalıcı yerleşimler mümkün olmamıştır. Fetihten sonra Fatih Sultan Mehmed devrinde âdeta yeniden kurularak hızla gelişmiş, kentin her köşesine yüzyıllar boyunca çeşme ve sebiller inşa edilmiştir. Bu yapıların neredeyse tamamında yer alan kitâbeler, yapının mahiyeti hakkında bilgi vermenin yanı sıra yapıya estetik boyutlar da kazandırmaktadır. Tarihe ışık tutan bu kitâbeler, aynı zamanda hat sanatının önemli örneklerini sergilemektedir. Kitâbeler, tarih sırasına göre incelendiğinde döneminin yazı özellikleriyle hat sanatının gelişim serüvenini gözler önüne sermektedir. Üsküdar çeşme ve sebil kitâbelerinin kronolojik bir sıralamayla ele alındığı bu çalışmada XVI. yüzyıldan günümüze hat sanatının estetik tekâmülünü gözlemlemek amaçlanmıştır.

Although Üsküdar was under the control of the Turks for a century before the conquest of Istanbul, definitive and permanent settlements were not possible in this process. It was almost re-established and developed rapidly, and fountains and sebils were built in every corner of the city for centuries during the reign of Fatih Sultan Mehmed, after the conquest. The inscriptions in almost all of these buildings not only give information about the essential character of the building but also add aesthetic dimensions to it. These inscriptions, which provide historical insights, also exhibit important examples of Islamic Calligraphy. When the inscriptions are examined in chronological order, they reveal the development process of Islamic Calligraphy with the writing characteristics of their term. This study, in which Üsküdar fountain and sebil inscriptions are handled in chronological order, is intended for observing the aesthetic perfection of Islamic Calligraphy from the 16th century to the present.