Topkapı Sarayı Birinci Avlu Doğu Kısmının Mimari ve Kültürel Miras Bağlamında Dönüşümünün İncelenmesi

Abstract

Topkapı Sarayı’nın inşa süreci 15. yüzyılda İstanbul’un fethedilmesi ile başlamıştır. 19. yüzyıl başlarına kadar devletin idare ve ikamet merkezi olarak kullanılmıştır. Topkapı Sarayı birinci avlusu Sur-i Sultani sınırları içerisinde kalmakta olup, sarayın en geniş ve Alay Meydanı (Dış Avlu) olarak tanımlanmaktadır. Bu çalışmamız kapsamında birinci avlunun Bab-ı Hümayun ve Babusselam kapılarından Marmara denizine doğru uzanan doğu kısmı ele alınacaktır. Birinci avlunun doğu kısmında antik çağlardan günümüze kadar bir çok işlevsel ve yapısal değişimler oluşmuştur. Bugün bu alanda Antik çağ ve Bizans İmparatorluğu dönemlerine ait Antik Tiyatro ve Mangana Sarayı kaybolmuş yapılar arasındadır. Osmanlı dönemine ait Eski Askeri Depolar, Arslanhane, Gülhane ve Cirit Meydanları, Komutanlık Binası, Güvercinlik Kuleleri, Matbaa-i Amire, Kimyahane, Gülhane Seririyat Hastaneleri, Eski Zuhrevi Hastalıkları Hastanesi günümüze kadar ulaşabilmiştir. Cumhuriyet döneminde sarayın terk edilmesi ile başlayan süreçte ise alana ait koruma politikaları belirlenmiştir. Çalışmamızın konusu; Sur-i Sultani sınırları içerisinde kalan Topkapı Sarayı birinci avlunun doğu kısmına ait alanın dönemlerine göre mimari değişimleri ve kültürel miras bağlamında Cumhuriyet döneminden günümüz 2020 yılına kadar koruma politikalarının etkilerinin ve beraberinde sorunların değerlendirilmesi olarak belirlenmiştir.

The construction process of Topkapı Palace started with the conquest of Istanbul in the 15th century. It was used as the administrative and residence center of the state until the beginning of the 19th century. The first courtyard of Topkapı Palace is within the borders of the Sur-i Sultani and is defined as the largest and Alay Square (Outer Courtyard) of the palace. Within the scope of this study, the eastern part of the first courtyard extending from the Bab-ı Hümayun and Babusselam gates towards the Marmara Sea will be discussed. In the eastern part of the first courtyard, many functional and structural changes have occurred since ancient times. Today, the Ancient Theater and Mangana Palace, which belong to the Antiquity and Byzantine Empire periods, are among the lost structures in this area. Former Military Warehouses, Arslanhane, Gulhane and Cirit Squares, Command Building, Pigeon Towers, Printing Office, Chemistry, Gulhane Seririyat Hospitals, Old Venereal Diseases Hospital of the Ottoman period have survived to the present day. In the process that started with the abandonment of the palace in the Republican period, the conservation policies of the area were determined. The subject of our study; The architectural changes of the area belonging to the eastern part of the first courtyard of the Topkapı Palace, which is within the borders of Sur-i Sultani, and the evaluation of the effects of conservation policies from the Republican period to 2020 in the context of cultural heritage and accompanying problems.