Tipografinin Mekânsal Entegrasyona Kattığı Post-modernist Yaklaşımlar

Abstract

İnsanoğlu, tarih sahnesine çıkışıyla birlikte yapılandırdığı ve inşa ettiği tüm çevrelerde, “yazı ve mekânı” ortak bir disiplinle ele almış ve günümüze kadar bu birlikteliği farklı akım ve üsluplarla sergileyerek deneyimlemiştir. Teoride bu birlikteliğin temel sebebi estetik bir haz üzerine kurgulanmış olsa da, bu çalışma aslında mekân oluşturma eğilimindeki ihtiyaçlardan kaynaklı, yazının mekânsal entegrasyon sürecindeki işlevsel rollerinin olduğunu göstermekte ve mekânsal algıya yaptığı olumlu katkıları incelemektedir. Çalışmada yazının bugün ki Latin alfabesine gelişine kadar geçirdiği evrim ve 15. yüzyılda teknik olarak “tipografi” adıyla yaşamımızda yer alması, konunun bütünüyle daha iyi anlaşılması adına detaylı incelenmiş ve mekân için sunduğu katkılar sırasıyla ele alınmıştır. Tipografi bir mekânın amacına ulaşması ve bütünlüğün başarılı bir şekilde oluşturulabilmesi için mekânın en önemli ayrıntılarından biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Yazı sadece içerikteki anlamıyla değil devamında ona ve mekâna karakteristik özellikler katan görsel biçimselliğiylede düşünülmelidir. İşte bu noktada yazıyı edebi tarafından ayıran ve yazı ile tasarım yapma edinimi olan “tipografi” önem kazanmaktadır. Mekânsal entegrasyonun özünde mekân olma ve mekânsal koşulları sağlama önceliği vardır. Ayrıca mekâna bir kişilik katmak ve mekânın karakteristiğini ortaya koymak ve tüm bunları bir bütünsellik içerisinde gerçekleştirmek temel amaçtır. Mekânsal entegrasyonun ya da diğer bir ifadeyle organizasyonun başarılı bir şekilde kurgulanabilmesi içinde mekânda kullanılan tüm öğelerin birbiriyle olan ilişkileri iyi hesaplanmalı, uygulanan bileşen ve uyaranların amaçlar doğrultusunda doğru seçilmesi gerekmektedir. Çalışmada mekansal entegrasyon sürecinde tipografinin, formlar üzerinden geometrik mekanın fiziksel görünümüne ve işlevselliğine ayrıca mekanın yaşamsal boyutuyla etkileşim içinde kalarak kullanıcı deneyimiyle şekillen mekansal algıya sunduğu eklektik katkılar, post modern yaklaşımlarla gösterilmiştir. Post modern yaklaşım, kendinden önceki üslup ve akımların kullandığı malzemelere yeni dokunuşlar yapmayı ve onlarla yeni anlatımlar yaratmayı amaçladığından bu çalışmada daha çok tipografinin mekânsal entegrasyon sürecinde yarattığı bu değişimler ve oluşturduğu farkındalıklar ele alınmıştır. Özellikle tipografi-mekân etkileşiminde, mekân bileşenlerine ve uyaranlarına uygulanan estetik ve işlevsel çözümler, mekânın nasıl bir inovatif bakış açısıyla ele alınabileceğini bizlere göstermektedir. Tipografinin öncelikli kullanım alanı grafik tasarım disiplini içerisindedir ve bu alandaki temel görevi ise iletilmek istenilen mesajın okunur ve okutulur olmasını sağlamaktır ancak tipografinin bir mekân ve mekânı oluşturmak için kullanılması yani birincil amacının dışına çıkartılıyor olması bile temelde başlı başına post-modern bir yaklaşım içerir. Bu bağlamda, her iki disiplinin kendine özgü bir terminolojisi ve anlatım dili olsa da, bu araştırma, insan diline görsel bir biçim verme sanatı olan “tipografi” ile mekânın amaç, işlev ve ilham veren formlarının tasarlandığı “mimari”nin, ilişkiler örüntüsünü ortaya koymayı amaçlamıştır.Çalışmada ayrıca tipografinin mekansal entegrasyon sürecinde, grafik tasarım disiplinindeki kağıt yüzeyinden çıktığı ve salt iletişim rolünden çok daha fazla anlamlar ihtiva ettiği ortaya konulmuş, tipografinin mekana katkıları, bu post modern yaklaşımlarla birlikte fiziksel ve zihinsel mekan deneyimlerine etkileri, kavramsal bir yaklaşımla sunulmaya çalışılmıştır. Ayrıca tipografinin mekânsal organizasyon sürecinde aldığı rolün ne kadar önemli bir işlevsellik ve psiko farkındalık yarattığı yine örnekler üzerinden sorgulanmış; tipografi mekân ilişkisinin 1950’lerden günümüze dönemsellikleri itibariyle geçirdiği teknik ve yöntemler sentezlenmiş ve gelecekteki uygulamalara temel olabilecek çözümlemeler yapılmıştır.Yine bu araştırmayla, mimarlık ve grafik tasarım alanlarına, bu ortak disiplinlerarası ilişki sayesinde geleceğe yönelik bir bakış açısı ve yazılı bir kaynak oluşturulmak istenmiş; bugün ve gelecekte tasarlanacak mekânların estetik anlamda doyurucu ve duygusal etkileşimi yüksek mekânların inşasına katkı sağlamak hedeflenmiştir.

Humanity has engaged with "writing and space" with a common practice within all the environments it has constructed and shaped with its emergence on the stage of history and it has practiced this harmony by demonstrating it with different trends and styles until today. Although the main reason for such harmony in theory is based on aesthetic preference, this study actually indicates that writing possesses functional roles in the spatial integration process which stems from the needs that tend to create space and it examines its positive contributions to spatial perception. In the study, the evolution of writing until the arrival to the Latin alphabet and its emergence in our lives in the 15th century under the name of "typography" are examined thoroughly in order for a better understanding of it and its contributions to the space are discussed in respectively. Typography appears as one of the most significant details of a place in order for a place to realize its purpose and to form integrity successfully. Writing should be considered not only based on its meaning in the context, but also through its visual features that enhances characteristic features to itself and the space. At this stage, “typography” that distinguishes writing from its literary aspect and provides the acquisition of writing and design gains importance. The fundamental aspect of spatial integration is the significance of being a place and delivering spatial conditions. In addition, the foremost purpose is to give a personality to the place, to expose the characteristics of the place and to grasp all these in a holistic way. For the spatial integration or in other words the organization to be successfully assembled, the associations between all the components employed in the space should be well designed, and the applied instruments and stimuli should be selected suitably in agreement with the objectives.In the study, through forms within spatial integration process, the eclectic contributions of typography to the physical presence and functionality of the geometric space as well as to the spatial perception formed by the user experience through interacting with the crucial aspect of the space are demonstrated with post-modern approaches. Since the post-modern approach intends to bring new perspectives to the materials adopted by the earlier styles and trends and to generate new expressions with them, in this study, rather such changes and awareness shaped by typography in the spatial integration process are discussed. Aesthetic and functional solutions exercised to space elements and stimuli, particularly in typography-space interaction, show us how space can be considered through an innovative perspective. The main practice of typography is within the discipline of graphic design, and its central task in this subject is to make sure that the message to be constructed is clear and readable, but even the employment of typography to generate a space and such space that is used out of its primary purpose, essentially embraces a post-modern approach in itself. In this case, although both disciplines possess distinctive terminologies and language of expression, this research aimed to disclose the relationship between "typography" is the art of providing a visual aspect to human language and "Architecture" in which the purpose, function and stimulating forms of space are designed.In the study, it was also indicated that typography emerged from the paper surface in the graphic design discipline in the process of spatial integration, and that it contains much more than just the role of communication, and the contributions of typography to the space, its effects on physical and mental space experiences together with these post-modern approaches, were tried to be presented with a conceptual approach. In addition, the role of typography in the spatial organization process, how important functionality and psycho-awareness it creates was questioned through examples; Techniques and methods of typography-space relation from the 1950s to the present in terms of their periodicity were synthesized and analysed that could be the basis for future applications were made. With this research, it was aimed to create a new perspective and a written resource for architects and graphic designers in different fields, thanks to this common interdisciplinary relationship; It is aimed to contribute to the construction of spaces that will be designed today and in the future, which are aesthetically satisfying and have high emotional interaction.