Kitap Süsleme Sanatı Olarak Tezhip Formları Üzerine Çeşitlemeler (Eser Metni)

Abstract

Kitap bezeme sanatları hat, tezhip, kitap kapağı, ebru, minyatür ve katı sanatlarının birleşiminden oluşmuş kadim zamanlardan günümüze kadar ulaşmıştır. Kitap süsleme dallarından biri olan tezhip sanatı başlangıçta Kur’ân-ı Kerîm’de görülmüş ve gelişip farklı eserlerde de uygulanmıştır. Kitap süsleme sanatı olarak tezhip formları, zahriye, serlevha, şemse, bölüm başı, fihrist, hatime, ünvan sayfaları gibi bölümlere ayrılabilir. Çalışmamızda klasik tezhip formları araştırılmış, zahriye, serlevha, sûre başı, şemse formu ve mâil kıta formlarında desenler tasarlanmış ve uygulamaları yapılmıştır. 16. yüzyıl Osmanlı dönemi tezhip eserleri incelenmiş, bunlardan ilham alınarak desen tasarımları yapılmış, renk ve kompozisyonlar bu dönemin özelliklerini yansıtır biçimde uygulanmaya çalışılmıştır. Tezimizde sunulan her eser kişisel ve özgün tasarımlardan oluşmaktadır. Çalışmamızda yer alan her eserin uygulama aşamaları ayrı ayrı gösterilerek, kompozisyon, renk ve kullanılan malzemeler hakkında açıklamalara yer verilmiştir.

Book decoration arts, consisting of a combination of calligraphy, illumination, binding, marbling, miniature, and kati arts, have survived from ancient times to the present day. The art of illumination, which is one of the branches of book decoration of manuscript, was initially seen in the Qur'an and was developed and applied in different art works. Illumination forms as book decoration art can be divided into sections such as zahriye, serlevha, surah head, index, hatime and title pages. In our study, classical illumination forms were investigated, and patterns in the forms of zahriye, serlevha, surah head, shamsa, and mâil kıta illumination were designed and applied. Illumination works of the 16th-century Ottoman period were examined, pattern designs were inspired by them, colors and compositions were tried to be applied in a way that reflected the characteristics of this period. Each work made in our thesis consists of personal and original designs. The application stages of each work in our study are shown separately, and explanations about the composition, colors, designs and materials used are given.