Bursa Yeşil Camii Taş Tezyinatı

Abstract

İnsanoğlu var olduğu günden itibaren kendini ifade etmek, ruh dünyasını açığa çıkarmak için sanatı bir araç olarak kullanmıştır. Amacı; güzeli bulmak onu bulduğunda ise tezyin ederek görünür hale getirmektir. Tezyin, Arapça zeyn kökünden türeyen “süslemek, bezemek, donatmak” anlamına gelir. Bir şeyleri çizgi ile ifade etmek istediğimizde bunu doğada kalıcılığı en kuvvetli yapı malzemelerinden biri olan; taş ile yaparız. Taşı taş ile çizmek, görsel figür ve motifleri, tek veya üç boyutlu ortaya çıkarmak geçmişten günümüze süregelmiş uygulamalardan biridir. Taş tezyinatın zirve yapılarından biri Bursa Yeşil Camii’dir. Yeşil Camii deyince ilk akla gelen kuşkusuz çini süslemeleridir fakat taş tezyinatının zenginliği ile de Erken Osmanlı Beyliği döneminin en nadide örnekleri arasında yer almaktadır. Çalışmada temel olarak incelenen unsur taş tezyinatıdır. Portal (taçkapı) üzerinde, çevresinde ve yan hücre kısımlarında yer alan desen alanlarının temel motifi rumidir. Özellikle hurdeli ve münhanili rumiler ağırlıklı olarak kullanılmıştır. Dış cephe unsuru olan pencere üstü kemer ve köşe kısımları tezyinatı, desen açısından oldukça zengindir. Ön cephe mihrabiyeleri ve taç kapı yanı küçük mihrabiyeler de bu zengin desene sahip olan bölümlerdendir. Bu çalışmada Yeşil Külliye’nin ibadethanesi olan Yeşil Camii’nin inşa edildiği Erken Osmanlı Beylikler döneminin siyasi tarihi, ekonomik, sosyal ve kültürel açıdan sanata yansımaları, caminin mimari özellikleri, mimari gelişimi, taş işçiliğinde kullanılan teknik ve malzemeleri ile taş tezyinatının motiflerinin değerlendirilmesine yer verilmiştir.

Since the day of its existence, people have used art as a tool to express themselves and reveal their spirit world. Purpose; To find the beautiful is to make it visible by beautifying it when you find it. Tezyin, derived from the Arabic root zeyn, means "to adorn, decorate, equip". If we want to express something with lines, it is one of the most durable building materials in nature; we do it with stone. Drawing the stone with the stone, exposing the visual figures and motifs in one or three dimensions is one of the practices that has continued from the past to the present. One of the top structures of stone decoration is the Green Mosque of Bursa. The first thing that comes to mind when talking about the Green Mosque is undoubtedly the tile decorations, but with the richness of its stone decoration, it is one of the rarest examples of the period of the early Ottoman principality. The element fundamentally examined in the study is the stone decoration. The basic motif of the patterned surfaces on the portal, around it and in the side cell sections is Rumi. Especially Hurdeli and Munhani Rumis were mainly used. The decoration of the arches and corners above the window, which is an external element, is very rich in patterns. The mihrabiyes of the front facade and the small mhrabiyes next to the crown door are among the sections with this rich pattern. In this study, the political history of the early Ottoman principalities when the Yeşil Mosque, the place of worship of the Green Complex, was built, their reflections on art in economic, social and cultural terms, the architectural features of the mosque, its the architectural development, the techniques and materials of the stone carvings and the evaluation of the motifs of the stone ornamentation are included.