19. Yüzyıl Sonu Beyoğlu/Pera Bölgesinin Değişimi, İtalyan Yaşam Tarzının Apartman Mekanlarına Yansımaları

Abstract

Beyoğlu bölgesi çok farklı milletlere ev sahipliği yapmış, zengin kültürel bellek ve tarihi yapı mirasına sahiptir. Kendine has özellikleri ile göz önüne çıkan, batı ile kurulan köprü niteliğindeki bir bölge olarak tarih sahnesinde yerini almıştır. Kozmopolit ve çok kültürlü yapısı, mimariyi etkileyerek farklı mimari üsluplara sahip özgün yapı çeşitliliğinin oluşmasına olanak tanımıştır. Geçmişten güncel döneme değin geçen zaman diliminde, kadim zamanlar boyunca önemli tarihi olaylara, yangınlara, depremlere ve bunlara bağlı olarak değişen yapı ve kent politikalarına ev sahipliği yapmıştır. Sürekli değişen ve dönüşen nitelikteki devingen bir çehreye sahip olmuştur. Bölgenin kent ölçeğinde önemli değişimlerinden birine sebebiyet vermiş ve yapı tipolojilerinin değişiminde önemli bir etki bırakmış olaylardan bir tanesi, 1870 yılında meydana gelen Büyük Beyoğlu yangını, diğer bir adıyla Beyoğlu Harik-i kebiridir. Yangın Beyoğlu-Pera Bölgesi üzerindeki mevcut yapı kültürünü değiştirmiş, ahşap yapıların yerine kagir yapım teknikleriyle yapılan, mevcut yapılara göre nispeten daha yüksek katlı ve birden fazla ailenin kendi hanelerine sahip fakat ortak alan kullanımına tabi oturumuna olanak tanıyan apartman yapılarına bırakmıştır. Beyoğlu Bölgesi’ne, Türk ahşap konut kültürüne göre yeni tasarım, malzeme ve yapım tekniklerine sahip farklı yapıların kazandırılması, bölgenin kozmopolit bir yapıya sahip olması ve bu kozmopolit yapının bölgeyi dolaysız bir biçimde etkilemesiyle doğrudan ilişkilidir. Bu bağlamda bir değerlendirme yapıldığında,Beyoğlu’nda varoluşları – Pera tarihinin ilk devirlerine - çok eski zamanlara dayanan, ağırlıklı olarak İtalyan kökenli ailelerin bölge üzerindeki mimari kültürün çeşitliliğine ve değişimine olan katkıları göz önüne çıkmaktadır. Beyoğlu’nun kadim geçmişi ve 19. Yüzyılın son dönemlerinde Pera Bölgesi’nin genel durumu başlıca ele alınmaktadır. 19. Yüzyılın sonlarında Batılılaşmanın etkisiyle değişen Beyoğlu çehresinin, özellikle mimari temeldeki dönüşümüne katkı sağlayan veya dönüşümü zorunlu kılan olaylar değerlendirilmektedir. Sonrasında ise Beyoğlu’nda yaşamını sürdüren İtalyanlar üzerinden inceleme yapılarak, İtalyan ailelerin yaşantıları, yaşam alanları, yaşantılarının dönemin konut kültürü olan apartmanlara yansımaları konuya dahil edilmektedir. Özellikle 1870 Büyük Beyoğlu yangını sonrası Beyoğlu Bölgesi’nde değişen konut kültürü ve İtalyan apartman yapıları çalışmanın temelini oluşturmaktadır. Tüm bunlara ek olarak çalışmanın son bölümünde, Pera gibi 19. Yüzyılın sonlarında benzer değişimler geçirmiş Cenova Şehri, San Vincenzo Bölgesi, XX Settembre Caddesi’nde bulunan bazı apartman yapılarının plan ve cephelerine de yer verilmiştir.

Beyoğlu region has hosted many different nations; it has a rich cultural memory and heritage of historical building. It has taken its place on the stage of history as a region that stands out with its unique features and it is as a bridge with the west. Its cosmopolit and multicultural form has enabled the creation of a diversity of unique building with different architectural styles by affecting the architecture. In the time period from the past to the current period, throughout ancient times, it has hosted important historical events, fires, earthquakes and changing building and urban policies. It has a dynamic face that is constantly changing and transforming. One case that caused one of the important changes in the city scale of the region and it had a significant effect on the change of building typologies is the Great Beyoğlu fire that took place in 1870, also known as the Beyoğlu Harik-i kebir. The fire changed the existing building culture on the Beyoğlu-Pera Region and left the wooden buildings to the apartment buildings made with masonry construction techniques, with relatively higher floors compared to the existing buildings, and allowing more than one family to live in their own houses but subject to the use of common space. Bringing different structures with new designs, materials and construction techniques according to the Turkish wooden housing culture to the Beyoğlu Region is directly related to the cosmopolitan nature of the region and the direct impact of this cosmopolitan structure on the region.When an evaluation is made in this context, the contribution of predominantly Italian families to the diversity and change of the architectural culture in the region comes into view. The ancient past of Beyoğlu and the general situation of the Pera Region in the last periods of the 19th century are mainly discussed. At the end of the 19th century, the events that contributed to the transformation of Beyoğlu's face, which changed with the effect of Westernization, especially on the architectural basis, or that made the transformation necessary, are evaluated. Afterwards, by examining the Italians living in Beyoğlu, the lives of Italian families, their living spaces, and the reflections of their lives on the apartments, which are the housing culture of the period, are included in the subject. Especially after the Great Beyoğlu fire of 1870, the changing housing culture and Italian apartment buildings in the Beyoğlu Region form the basis of the study. In addition to all these, in the last part of the study, the plans and facades of some apartment buildings in XX Settembre Street in Genoa City, San Vincenzo Region, which underwent similar changes at the end of the 19th century, such as Pera, are also included.