Çağdaş Müzecilikte Kullanıcı Mekan Etkileşimi

Abstract

Uygarlık tarihinin başlamasıyla birlikte, insanlığın doğa ile kurduğu iletişim ve bu iletişim neticesinde öğrendiği koyduğu pratikler kültür kavramını ortaya çıkarmış, insanlığın doğaya karşın ürettiği her değer de kültür olarak tanımlanmıştır. Kültür, ait olduğu yeryüzü parçası ve üretildiği topluluk hakkında referanslar barındırır, birikir, zenginleşir, kuşaktan kuşağa aktarılır. Ayrıca doğaya karşı mücadeleyi öğrenen insanlık, ürettiği maddi kültür alanlarının yanı sıra, bilim ve sanat alanında çalışmalar da yürütür. Bu bağlamda, birikerek zenginleşen kültür, sanat ve bilim somut veya soyut yöntemlerle kuşaklar arası iletişim sağlanması amacıyla koruma altına alınarak dinamikleşir. Bu dinamiklerin, bir araya gelmesi, sergilenmesi ve geçmiş öğretilerin kuşaklara aktarılması müzecilik kavramını doğurmuştur. Süreç içerisinde de müzecilik kendi mekanını arayarak bu kavramın mekansal dönüşümü ortaya çıkmıştır. Bu çalışmada, kamusal bir mekan ve aynı zamanda toplumsal bir bellek mekanları müzeler, 21. yy. insanının mekansal beklentileri ve çağına uygun sergileme mekanlarının insan-mekân etkileşimi farklı başlıklar altında nitelikli bir şekilde incelenmiştir. Müzecilik kavramı ve müzelerin mekansal gelişimi başlangıçtan günümüze kronolojik bir periyotta incelenerek müze mekanlarının değişimi, birikimi ve dönüşümünde ki kırılma noktaları belgelenerek, bu kırılmalardaki zaman-mekan, mekan-insan etkileşimleri incelenmiştir. Bu bağlamda yurt dışından ve ülkemizden seçilen müzelerdeki sergi, eser, tematik sergileme yöntemleri, ek işlevler ile sergilemenin odağının değişmesi ve çeşitlenmesi iç mekân-insan etkileşimi çerçevesinde irdelenmeye çalışılmıştır. Çalışmanın ilk bölümünde “müze” kavramının tanımı açıklanarak ve bu kavramın ortaya çıkışı ve tarihsel gelişimine yer verilerek Türk Müzecilik’inin gelişimi de özel başlık altında açıklanmıştır. Çalışmanın asıl amacı olan insan-mekan etkileşimi başlığı ikinci bölümde detaylı bir şekilde irdelenerek, incelemeyi daha anlaşılır hale getiren temel bilgiler sunulmuştur. Müze mekanlarının hangi başlıklar özelinde inceleneceği de bu bölümde belirtilmiştir. Üçüncü bölümde ise ülkemizden ve yurt dışından seçilmiş olan müzeler, plan üzerinde incelenmenin yanı sıra iç mekan incelemeleri de yapılarak, gözlemler aktarılmıştır. Bulgular-öneriler kısmında ise “çağdaş müzecilik” anlamında mekanlar ve ziyaretçinin mekan ile etkileşimi üzerinde durulmuştur.

With the beginning of the history of civilization,communication of humanity with nature and the practices put forward as a result of this communication revealed the concept of culture and every value that humanity produced against nature was defined as culture. Culture piles up, enriches and is handed down from generation to generation. Besides, it contains references about the part of the earth it belongs to and the community from which it emerged. Accordingly, humanity, which learns the struggle against nature, carries out studies in the fields of science and art, as well as the material culture fields it produces. In this respect, culture, science and art, which are enriched by accumulation, become dynamic by taking them under protection in order to ensure intergenerational communication with concrete or abstract methods. By comig together, displaying, transferring of the past teachings to the generations of these dynamics have given birth to the concept of museology. In this process, museology sought its own space and the spatial transformation of this concept emerged. In this study, museums, which are a public space and also a social memory spaces, the spatial expectations of the people of the 21st century and the human-space interaction of the contemporary exhibition spaces have been examined under different topics in a qualified way. The concept of museology and the spatial development of museums have been studied in a chronological period from the beginning to the present and also the breaking points in the change, accumulation and transformation of museum spaces and the time-space, space-human interactions in these breaks have been documented. In this regard, it has been tried to examine the exhibition, work of art, thematic exhibition methods and additional functions with changing and diversifying of the focus of the exhibition in the museums selected from the abroad and our country within the framework of interior space-human interaction. In the first part of the study, the definition of the concept of "museum" has been explained and the emergence and historical development of this concept has been given, and the development of Turkish Museology has also been explained under a distinctive title. The subject of human-space interaction, which is the main purpose of the study, has been examined in detail in the second part, and basic information that makes the analysis more understandable has been presented. It has also been stated in this section under which headings the museum spaces will be examined. In the third part, the museums selected from the abroad and our country have been examined on the plan, as well as interior space examinations and observations have been conveyed. In the findings-suggestions part, spaces in the sense of "contemporary museology" and the interaction of the visitor with the space have been emphasized.