Mimar Kemaleddin’in Cami-Türbeleri ve Koruma Sorunları

Abstract

Osmanlı Devleti’nin son dönemi cumhuriyetin ilk yıllarında tüm dünyada gelişmekte olan milliyetçilik akımı Türk mimarisinde Birinci Milli Mimarlık Akımı olarak kendini göstermiştir. Bu akımın önemli temsilcilerinden biri olan Mimar Kemaleddin ölçek olarak önceki dönemlere göre daha küçük ancak kendi dönemini yansıtan önemli dini yapılar projelendirmiştir. Mimar Kemaleddin’in inşa edilmiş ve proje olarak kalmış çok sayıda cami ve türbesi bulunmaktadır. On dokuz dini yapıdan on ikisi inşa edilmiş yedisi çeşitli sebeplerle inşa edilememiştir. İnşa edilen yapılardan on biri İstanbul’da biri de Balıkesir’de bulunmaktadır. İnşa edilemeyen projeler ise muhtelif yerler için tasarlanmıştır. Çalışma kapsamında inşa edilmiş olan binalar hakkında literatür taraması yapılmış ayrıca sahada gözlemler gerçekleştirilmiştir. Bu yapılar; Yeşilköy Mecidiye Camii, Amine Hatun Camii, Kamer Hatun Camii, Bebek Camii, Yenikapı Mevlevihane Mescidi, Bostancı Kuloğlu Camii, Bandırma Haydar Çavuş Camii, Hasan Hüsnü Paşa Türbesi, Ahmet Cevat Paşa Türbesi, Gazi Osman Paşa Türbesi, Mahmut Şevket Paşa Türbesi ve Sultan V. Mehmed Reşad Türbesi’dir. İnşa edilmeyen yapılar ise arşiv ve ilgili kaynaklardaki bilgi ve belgeler üzerinden araştırılmıştır.

The nationalism movement, which was developing all over the world in the last period of the Ottoman Empire and the first years of the republic, showed itself as the First National Architecture Movement in Turkish architecture. Architect Kemaleddin, one of the important representatives of this movement, has designed important religious buildings that are smaller in scale than previous periods but reflect his own period. Architect Kemaleddin has many mosques and tombs that were built and remained as projects. Twelve of the seventeen religious buildings were built, and seven of them could not be built for various reasons. Eleven of the structures built are in Istanbul and one is in Balıkesir. Projects that cannot be built are designed for various places. A literature review was made about the buildings built within the scope of the study, and observations were made in the field. These structures are; Yeşilköy Mecidiye Mosque, Amine Hatun Mosque, Kamer Hatun Mosque, Bebek Mosque, Yenikapı Mevlevihane Masjid, Bostancı Kuloğlu Mosque, Bandırma Haydar Çavuş Mosque, Hasan Hüsnü Pasha Tomb, Ahmet Cevat Pasha Tomb, Gazi Osman Pasha Tomb, Mahmut Şevket Pasha Tomb and Sultan V. It is the Tomb of Mehmed Reşad. The unbuilt structures were searched through the information and documents in the archives and related sources.