Süleymaniye Dünya Miras Alanı’nın Üstün Evrensel Değeri

Abstract

Üstün evrensel değere sahip insanlığın ortak mirası olan varlıkların tespiti ve gelecek nesillere aktarılması, alanları yeterince tanıma ve devamında koruma faaliyetlerinin sürdürülmesi ile gerçekleşecektir. Bir değeri koruyabilmenin öncelikli gereği onu meydana getiren evrensel değerlere dair niteliklerinin analizi ve değerlendirmeleri ile mümkündür. Dünya Miras Listesi’ne giren Süleymaniye Külliyesi etrafındaki geleneksel sivil mimari doku, değişen sosyo-ekonomik ve kültürel şartlar, artan nüfus ve kontrolsüz kentleşme faaliyetlerinin getirdiği sonuç itibariyle yıkıntılar içinde köhneleşmiş, özgün dokusunu kaybetmeye yaklaşmış bir semt olarak varlığını sürdürmeye çalışmaktadır. Evrensel değerlere sahip bu alanda gerçekleştirilecek yenileme çalışmaları için öncelikle alanın geleneksel yerleşim dokusunun tanınması gereklidir. Burada oluşturulacak yeni projeler için gerekli olan veriler bu tür araştırmalardan elde edilebilecektir. Tezin giriş bölümünde çalışmanın amacı, yöntemi ve kapsamı anlatılmıştır. Birinci bölümde Tarihi Yarımada içerisindeki önemli merkezlerden biri olan alanın, tarihi, sosyal ve kültürel hususiyetleri ele alınmıştır. Alanın önemli dönüm noktalarını ifade eden yerel ve ulusal karar süreçleri hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümde analiz çalışmalarının başlangıcı olarak Süleymaniye Dünya Miras Alanı sınırları içerisinde çalışma alanı belirlenmiştir. Alanın konumu ve mekânsal özellikleri açıklanmıştır. Özgün niteliklerinin ifade biçimi olarak kavramsal çerçevedeki tespitlere yönelik üst ölçekten alt ölçeğe doğru analiz çalışmaları yürütülmüştür. Ada, sokak ve yapı bazında gerçekleştirilen incelemelerde bölgenin hususiyetleri tipoloji çalışmaları ile sunulmuştur. Üçüncü bölümde analizlerin kavramsal başlıklar altındaki çıkarımları değerlendirilmiştir. Alanın özgün niteliklerinin ifade edebilmek için yapılan inceleme ve değerlendirme çalışmaları sonucunda bölgenin karakteristik dokusu kavramsal başlıklar altında açıklanmıştır. Geleneksel yerleşim dokusunun, bütüncül bir bakış açısıyla analiz edilmesi sonucunda önemli tipolojik veriler sağladığı gösterilmiştir. Bu çerçevede, zamanla çöküntü haline gelen bölgenin canlandırılmasına yönelik yenileme projelerine katkı sağlayacak bir yöntem denemesi sunulmuştur.

The identification of the assets that are the common heritage of humanity with superior universal value and their transfer to future generations will be realized by recognizing the areas sufficiently and continuing the conservation activities. The primary necessity of preserving a value is possible with the analysis and evaluation of the universal value attributes that bring it together. As a result of the traditional vernacular architectural texture around the Süleymaniye Complex, which is included in the World Heritage List, the changing socio-economic and cultural conditions, the increasing population and uncontrolled urbanization activities, it is trying to maintain its existence as a neighbourhood that has become old-fashioned in ruins and is close to losing its original texture. For the renovation works to be carried out in this area, which has universal values, first, it is necessary to recognize the traditional settlement pattern of the area. The data required for new projects to be created here will be provided with this kind of research. In the first part of the thesis, the aim, method, and scope of the study are explained. In the second part of the thesis, the historical, social, and cultural characteristics of the area, which is one of the important centres in the Historic Peninsula, are discussed. Information was given about the local and national decision processes expressing the important milestones of the field. In the third part, the study area was determined within the borders of the Süleymaniye World Heritage Site as the beginning of the analysis studies. The location and spatial characteristics of the area are explained. Analysis studies were carried out from the upper scale to the lower scale for conceptual inference as the form of expression of their original qualities. In the investigations carried out on the basis of blocks, street and building, the characteristics of the region were presented with typology studies. In the fourth chapter, the implications of the analyzes under the conceptual headings are evaluated. As a result of the analysis and evaluation studies carried out as a way of expressing the unique qualities of the area, the characteristic texture of the region is explained under conceptual headings. It has been concluded that analysing the traditional settlement pattern from a holistic perspective ultimately provides typological data. A method experiment is presented that will contribute to the renewal projects for the revitalization of the region, which has become a depression over time.