Klasik Türk Edebiyatında Divanlarda ‘‘Su’’ Redifli Şiirler

Abstract

Öncelikle Kur˘ân-ı Kerim’de yeryüzünün sudan yaratılmış olduğu mevzûunun ayetlerle açıklanması, hadis-i şeriflerle suyun konu edilmesi, hayat kaynağı ve vazgeçilmez bir unsur olması hasebiyle suyun her alanda kendini göstermesi bu çalışmaya yönelme sebebi olarak gösterilebilir. Göktürkler zamanından günümüze kadar dinî, kültürel ve çeşitli açılardan yaşamımıza eşlik eden su, şiirlerde de ele alınmıştır. Bilhassa dîvân şâirleri ‘‘Su (âb-mâ)’’ redifli şiirler kaleme almışlardır. Bu şiirlerin incelenmesi, tahlil edilmesi ve yapılan çıkarımların hayata kazandırılması lüzumlu görülmüştür. Bu çalışmada, Klasik Türk edebiyatında ve divanlardaki ‘‘Su’’ redifli şiirler taranmıştır. Tespit edilen şiirler şâirlerin bulunduğu yüzyıllara göre tasnif edilmiştir. Ayrıca; bulunan çeşitli gazel, kaside ve hatta murabbalar üzerinden suyun dîvân şâiri tarafından nasıl kaleme alındığı, nelere benzetildiği veyâhut ne gibi hâdiselere atıfta bulunduğu gibi hususlara temas edilmiştir. Metinler çeşitli başlıklar halinde kategorize edilerek, özellikle yapılan benzetmeler dikkate alınarak açıklanmıştır. Tez ise, toplamda dört bölümden oluşmuştur: Klasik Türk Edebiyatında Su; Divan Şiirindeki Âşık ve Sevgilinin Su ile İlişkisi, Su Redifli Şiirlerde Bulunan Atasözü/Deyimler ve Âdetler; Dîvân Şiirinde Su ile İlgili Mefhûmlar.

First of all, the explanation of the subject that the earth was created from water in the Qur'an with verses, the subject of water in hadiths, the fact that water is a source of life and an indispensable element, can be shown as the reason for this study. Water, which accompanies our lives in religious, cultural and various aspects from the time of the Gokturks to the present, has also been discussed in poems. In particular, divan poets wrote poems with the redif of "Su (âb-mâ)". It was deemed necessary to examine, analyze and bring the inferences made to life in these poems. In this study, poems with "Su" redif in Classical Turkish literature and divans were scanned. The identified poems were also classified according to the centuries in which the poets were found. Through various ghazals, eulogies and even squares in the book, issues such as how the water was written by the poet of the divan, what it is likened to, or what kind of events it refers to have been touched upon. The texts are categorized under various headings and explained by taking into account the analogies made. The thesis, on the other hand, consists of four chapters in total: Water in Classical Turkish Literature; The Relationship of Lover and Beloved with Water in Divan Poetry, Proverbs/Idioms and Customs in Poems with Water Redif;Concepts Related to Water in Divan Poetry.