Ni’metullâhiyye Tarîkatına Yönelik Farsça Bir Tarîkatnâme: Tarîka Fî Âdâbi’s-Sülûk

Abstract

Tarîkatnâme, seyr u sülûk sırasında uyulması gereken kurallar silsilesini açıklayan bir türdür. Tekke ve tarîkatlerin ortaya çıkmasından sonra tarîkatnâmelerin sayısı hızla artmıştır. Ni’metullâhiyye tarîkatına mensup bir mürşit olan Fakîrullah el-Hüseynî’nin telif ettiği Tarîka Fî Âdâbi’s-Sülûk adlı risale, tarîkatnâme türüne örnek teşkil etmektedir. Söz konusu eserin tespit edebilen tek nüshası, Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi’nde kayıtlıdır. Bu nüsha, kırk dokuz varaktan müteşekkildir. Fakîrullah el-Hüseynî, beş babdan oluşan bu mensur eserinde, Ni’metullâhiyye tarîkatının tekke âdâbını ayrıntılı bir şekilde açıklamaktadır. Ni’metullâhiyye tarîkatına kabul edilen kişinin mürşitle ve ihvanla iletişim kurarken dikkat etmesi gereken hususları ele almaktadır. Ayrıca müridin gerek tekke içinde gerekse tekke dışında yerine getirmesi gereken hizmetleri başlıklar hâlinde açıklamaktadır. Buna göre mürit sırasıyla tuvalet, ayakkabılık, mutfak, süpürgecilik, sakalık, çerağcılık, hâdimlik ve serhalka hizmetlerine getirilmektedir. Bunların her birinin insanın sabrını sınayan zorlu görevler olduğunu kaydeden müellif, müridin kendi-sine verilen her işi aşkla yerine getirmesinin önemine vurgu yapmaktadır. Bu görevlerin onun hamlıktan kurtulmasına ve müfretlik makamına erişmesine vesile olacağını ifade etmektedir. Bu çalışmada, önce tarîkatnâmeler ve Ni’metullâhiyye tarîkatı hakkında bilgi verilmiş, daha sonra bahsi geçen eserin muhtevası üzerinde durulmuştur.

Tarîkatnâme is a genre that explains the series of rules that must be followed during the spiritual journey called seyr-u sülûk. After the emergence of dervish lodges and sects, the number of tarikatnâmes increased rapidly. The risalah called Tarîka Fî Âdâbi’s-Sülûk, written by Fakîrullah el-Huseyni, a sufi member of the Ni’metullâhiyye sect, is an example of the genre of tarîkatnâme. The only copy of the work that we can identify is registered as a detached work in the Süleymaniye Manuscript Library. The current copy consists of forty-nine leaves. In his prose work, which consists of five chapters, Fakîrullah el-Huseyni explains in detail the tekke customs of the Ni’metullâhiyye sect. It deals with the issues that a person who is accepted to the Ni’metullâhiyye sect should pay attention to when communicating with the master and the ikhvan. In addition, it explains the services that the disciple must perform both inside and outside the lodge, under headings. Accordingly, the disciple is brought to the services regarding restroom, shoe holder, kitchen, sweeper, water, furnace, lamp burning, servant, and serhalka respectively. The author notes that each of these challenging tasks requires patience and emphasizes the importance of the disciple fulfilling every task assigned to her with love. The author states that these duties will be instrumental in getting rid of immaturity and reaching the rank of teacher. In this study, information about the tarîkatnâmes and the Ni’metullâhiyya order is given, and then the content of the work is emphasized.