Trabzon Keşan Bezinin Sürdürülebilirliği Üzerine Güncel Uygulama Önerileri

Abstract

Birçok uygarlık Anadolu’nun stratejik konumu sebebiyle Anadolu topraklarında yaşamıştır. Tüm bu uygarlıklardan gelen inanış, anlayış, estetik yargılar birleşerek kültürümüzü oluşturmaktadır. Türk kültürünü oluşturan sanat değerlerimizin arasında dokumalarımız da yer almaktadır. Dokuma sanatı, Türk toplumları arasında önemli bir yer edinmiştir. Göçebe hayat süren Oğuzların Türkmen ve Yörük boyları, göç ettikleri yerlerde yaşan diğer toplumlarla iletişim kurmuşlardır. Kendi karakteristik özelliklerini koruyarak karşılaştıkları toplumların kültür sanat anlayışından etkilenmişlerdir. Bu sayede Türkler kendilerini sürekli geliştiren toplum olmuştur. Anadolu topraklarına göç eden Türkler dokuma sanatlarını Anadolu’nun zengin kültür ve sanat anlayışla birleştirerek geliştirmişlerdir. Dokuma sanatımız kültürlerarası etkileşimi sağlayan belge niteliğini taşıyan sanat eserlerimiz arasında yer almaktadır. Dokumalar, Türklerin zengin kültür anlayışını, inanış biçimlerini, ince sanat anlayışını gözler önüne seren sanat eserlerimizdir. Bu bağlamda dokuma sanatımız Türklerin ne kadar köklü bir geçmişe sahip olduğunu göstermektedir. Dokumacılık, Anadolu’nun neredeyse tüm bölgelerinde yapılmaktadır. Her bölge kendi coğrafi özelliklerine, kültür anlayışına ve inanışına göre dokumalar yaparak sayısız dokumalar ortaya çıkmıştır. Doğu Karadeniz bölgesinde dokunan dokumalar yöre insanın ve bölgenin özelliklerini yansıtmaktadır. Bölgenin çeşitli illerinde mekikli dokumalar ön plana çıkmaktadır. Trabzon ilinde de Trabzon Keşan bezi mekikli dokumalar arasında yer almaktadır. Doğu topraklarından Anadolu topraklarına ticaret yolları üzerinden gelen ikat dokuma sanatı Anadolu’nun mekikli dokumalarında yerini bulmuştur. İkat dokuma sanatı Anadolu kumaşlarında v Gaziantep’te dokunan Kutnu bezinde ve Trabzon’da dokunan Trabzon Keşan bezinde görülmektedir. İkat dokuması, Anadolu dokumalarının karakteristik özellikleriyle birleşerek kendine yeni geleneksel dokumalar üzerinde yer bulmuştur. “Trabzon Keşan Bezinin Sürdürülebilirliği Üzerine Güncel Uygulama Önerileri” başlıklı Sanatta Yeterlilik Eser Metni dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm giriş kısmından meydana gelmektedir. Burada konunun amaç, kapsam ve yöntemi belirtilmiştir. İkinci bölümde Trabzon ilinin tarihçesi, kültürel, toplumsal ve sosyolojik yapısı ele alınmıştır. Aynı bölümde bezin dokuma özellikleri tek tek incelenmiştir. Bezin desen yapısı, renk olgusu, dokumada kullanılan malzemeler, dokuma aşamaları anlatılmıştır. Üçüncü bölüm tezin ana kısmını oluşturmaktadır. Araştırılan geleneksel Trabzon Keşan Bezi dokumasından yararlanarak yeni deneysel dokumalar yapılması planlanmıştır. Planlanan dokumaların ilk önce siyah-beyaz eskizleri daha sonra renkli eskizleri yapılmıştır. Bu eskizler doğrultusunda armürlü mekikli tezgâhta deneysel dokumalar dokunmuştur. Dördüncü bölüm sonuç kısmından meydana gelmiştir. Trabzon Keşan Bezi üzerinden yola çıkılarak yapılan tüm araştırmalar sonucu Anadolu dokuma sanatının önemi, bu sanat değerlerimizin ulusal ve yerel yönetimlerce koruma altına alınması ve geleneksel dokumalarımızın ulusal kimlik özelliklerini koruyarak günümüz çağdaş sanatına ulaşılması gerekliği vurgulanmıştır.

Many civilizations have lived in Anatolian lands due to the strategic location of Anatolia. Beliefs, understanding and aesthetic judgments from all these civilizations combine to form our culture. Among our art values that make up Turkish culture are also our weavings. The art of weaving has gained an important place among Turkish societies. The Turkmen and Yoruk tribes of the nomadic Oghuzes have established contact with other societies living in the places where they migrated. They were influenced by the culture and art understanding of the societies they encountered while preserving their own characteristics. In this way, Turks have been a society that constantly improves themselves. The Turks who migrated to Anatolian lands have developed their weaving arts by combining them with the rich culture and art understanding of Anatolia. Our weaving art is among our works of art that are documents that provide intercultural interaction. Weavings are works of art that reveal the rich cultural understanding, beliefs and fine art understanding of the Turks. In this context, our art of weaving shows how deep-rooted the Turks are. Weaving is practiced in almost all regions of Anatolia. Countless weavings have emerged by weaving according to the geographical characteristics, cultural understanding and beliefs of each region. The weavings woven in the Eastern Black Sea region reflect the characteristics of the local people and the region. In various provinces of the region, shuttle weavings are at the forefront. In Trabzon province, Trabzon Keşan cloth is among the shuttle weavings. The art of ikat weaving, which came from the eastern lands to Anatolian lands through trade routes, found its place in vii the shuttle weavings of Anatolia. Ikat weaving art is seen in Kutnu cloth woven in Gaziantep and TrabzonKeşan cloth woven in Trabzon. Ikat weaving has found its place on new traditional weavings by combining with the characteristic features of Anatolian weavings. The Proficiency in Art Work Text titled "Current Application Suggestions on the Sustainability of Trabzon Keşan Cloth" consists of four parts. The first part consists of an introduction. Here, the purpose, scope and method of the subject are stated. In the second chapter, the history, cultural, social and sociological structure of Trabzon province is discussed. In the same section, the weaving features of the cloth are examined one by one. The pattern structure of the cloth, color phenomenon, materials used in weaving, weaving stages are explained. The third chapter constitutes the main part of the thesis. It is planned to make new experimental weavings by making use of the traditional Trabzon-Keşan Cloth weaving researched. First black and white sketches of the planned weavings were made and then colored sketches were made. In line with these sketches, experimental weavings were woven on the dobby shuttle loom. The fourth chapter consists of the conclusion. As a result of all the researches made on Trabzon Keşan Cloth, the importance of Anatolian weaving art, the necessity of taking these art values under protection by national and local administrations and reaching today's contemporary art by preserving the national identity characteristics of our traditional weavings are emphasized.