Yabancılara Türkçe Öğretiminde Bildirme Metinlerinin Söz Varlığı Açısından İncelenmesi

Abstract

Sözcükler, dilin yapı taşlarıdır. Bir dili doğru ve etkili bir şekilde kullanabilmek için dilde mevcut olan sözcüklere belirli bir düzeyde hâkim olmak gerekmektedir. Kişinin hâkim olduğu ve iletişimde aktif olarak kullanabildiği sözcükler, sözcük dağarcığını meydana getirir. Sözcük dağarcığının genişliği kişilerarası iletişimin kalitesini arttıran bir faktördür. Özellikle yabancı dil öğreniminde dil öğrenicilerinin sözcük öğrenimi ve sözcük dağarcığının gelişimi büyük önem taşımaktadır. Dil öğrenim sürecinde, dili öğrenenlere sözcükler iletişim ortamlarında ve belirli materyaller aracılığıyla sunulmaktadır. Yapılan çalışmalar dil öğrenim sürecinde dil öğrenicilerine öncelikle kullanım sıklığı yüksek olan sözcüklerin öğretilmesi gerektiğini göstermektedir. Bu bağlamda sık kullanılan sözcüklerin saptanması ve hangi sözcüklerin hangi seviyede nasıl öğretilmesi gerektiğinin belirlenmesi önem taşımaktadır. Gerçekleştirilen araştırmalar incelendiğinde sıklık çalışması ile alakalı incelemelerin materyal kapsamında genellikle ders kitapları etrafında şekillendiği görülmektedir. İncelenen ders kitapları genel olarak bir bütün şeklinde ele alınmıştır. Kitapların, içerisinde yer alan metin türleri kapsamında ele alınmadığı, hangi metin türlerinde hangi sözcüklerin hangi seviyelerde ne sıklıkla kullanıldığına dair bir çalışma yapılmadığı tespit edilmiştir. Bu durumdan hareketle araştırma, dil öğrenim sürecinde bulunan söz varlığı ögelerinin belirlenmesi, söz varlığı ögelerinin hangi metin türünde ne kadar yer aldığı, hangi seviyede hangi sözcüklerin bulunduğunun belirlenmesi ve böylelikle öğrenime uygun materyallerin hazırlanmasının sağlanması bakımından büyük önem taşımaktadır. Bu önemden hareketle araştırmada, Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde kullanılan ders kitaplarında yer alan metin türlerinden bildirme metinleri esas alınmıştır. Bildirme metinlerinde yer alan söz varlığı ögelerinden sözcükler, deyimler, ikilemeler, atasözleri, terimler, tekerlemeler ve bilmecelerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın veri kaynağını, Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi için hazırlanan ders kitaplarından Yeni İstanbul yabancılar için Türkçe, Yeni Hitit yabancılar için Türkçe ve Yedi İklim yabancılar için Türkçe öğretim seti oluşturmaktadır. Araştırmada Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi için hazırlanan Türkçe ders kitaplarındaki söz varlığı ögelerine yönelik bilgiler doküman analiziyle toplanmış; söz varlığı ögelerinin analizi için içerik analizinden, söz varlığı ögelerinin sıklıklarını belirlemek için ise betimsel analizden yararlanılmıştır. Araştırmada elde edilen verilere göre; ders kitaplarındaki bildirme metinlerinde, sözcüklerden sonra en fazla rastlanılan söz varlığı ögesi terimler, sonra sırasıyla deyimler, ikilemeler ve atasözleridir. Ders kitaplarının hiçbirinde tekerlemeler ve bilmeceler bulunmamaktadır.

Words are the building blocks of language. To use a language correctly and effectively, one must have a certain level of mastery over the existing words in the language. The words that a person is proficient in and actively uses in communication make up their vocabulary. The breadth of vocabulary is a factor that enhances the quality of interpersonal communication. In particular, vocabulary acquisition and development play a significant role in foreign language learning. During the language learning process, words are presented to learners through communication environments and specific materials. Studies indicate that in the language learning process, learners should be primarily taught high-frequency words. In this context, it is important to identify frequently used words and determine how and at what level each word should be taught. When examining the conducted studies, it can be observed that frequency analysis-related investigations mainly revolve around textbooks. The examined textbooks are generally treated as a whole, without specifically considering the types of texts they contain or conducting a study on which words are used at what frequency in each text type. Based on this observation, it is crucial to determine the elements of vocabulary present in the language learning process, the frequency and distribution of these vocabulary elements in different text types, and the identification of words at different proficiency levels. This will facilitate the development of suitable materials for language learning. Therefore, this research focuses on instructional texts, particularly informative texts, found in textbooks used for teaching Turkish as a foreign language. The aim is to identify vocabulary elements, such as words, idioms, reduplications , proverbs, terms, tongue twisters, and riddles, in informative texts. The viii data for the research is derived from Turkish language textbooks prepared for teaching Turkish as a foreign language, specifically from the following textbooks: "Yeni İstanbul Turkish for Foreigners," "Yeni Hitit Turkish for Foreigners," and "Yedi İklim Turkish for Foreigners." The information regarding the vocabulary elements in Turkish language textbooks for foreign learners was collected through document analysis. Content analysis was used to analyze the vocabulary elements, and descriptive analysis was employed to determine their frequencies. According to the obtained data, the most encountered vocabulary element after words in the informative texts of the textbooks is terms, followed by idioms, collocations, and proverbs. None of the textbooks include tongue twisters or riddles.