İslâm Sanatlarında Kullanılan Tezyînî Rûmînin Analizi

Abstract

İslâm sanatlarında birçok motif bulunmaktadır. Bu motiflerden en çok kullanılanları bitkisel ve hayvansal kökenli olanlardır. Rûmî motifi eski Türklerden bu yana bezemelerde yer alan figürler arasındadır. Rûmîlerin bir çeşidi olan tezyini rûmîler İslâm sanatlarının vazgeçilmez tezyinat öğesi olmuştur. Tezyini rûmînin en eski örnekleri Anadolu Selçukluları döneminden günümüze ulaşan taş eserlerde görülmüştür. Bu mimarî parçalar ve mezar taşlarının üzerindeki rûmî bezemelerinin iç bünyelerinde geometrik formlarda desenlere rastlanmıştır. Tezyini rûmî motifinin yolculuğu XVI. yüzyıl Osmanlı sanatında iç bünyelerinde bitkisel ve bulutlu desenlerin de eklenmesiyle en güzel şeklini almıştır. Araştırmamızda İslâm sanatlarının, tezhip, minyatür, çini, dokuma sanatları ile taş ve maden işçiliklerinde tezyini rûmîlerin seçili örnekleriyle beraber analizleri yapılmaya çalışılmıştır.

There are many motifs in Islamic arts. The most widely used of these motifs are those of plant and animal origin. The Rumi motif is among the figures included in the decorations since the ancient Turks. Ornamentation Rumi, a type of Rumi, is one of the indispensable ornaments of Islamic arts. The oldest examples of ornamented rumi have been seen in stone works that have survived from the Anatolian Seljuk period. Patterns in geometric forms were found in the inner structures of the Rumi decorations on these architectural pieces and tombstones. The journey of the ornament rumi motif took its most beautiful form in the 16th century Ottoman art with the addition of vegetal and cloudy patterns in its interior. In our research, it has been tried to analyze the Islamic arts, illumination, miniature, tile, weaving arts, together with selected samples of rumi ornaments in stone and metalworking.