Duyusal-Davranışsal-Olay Eksenli Algısal Mekanın Çoklu Duruma Uygulanan Fenomenolojik İnşacı Temellendirilmiş Kuram Karma Deseni Yoluyla Animasyon Filmleri ile Elde Edilmesi

Abstract

Mekansal deneyimdeki "algısal mekan"ı anlamak, anlamlandırmak ve (olanaklı ise) temsil etmek üzerine bir hedef ile, araştırmanın özgün değerini belirleyen "çevresel psikoloji" ve "olay-mimarlık" prensiplerinin birlikte ele alınarak "algısal mekan"a ayrı ayrı ve/veya birbirleri ile ilişkilenerek nasıl bir katkı sağladığının tespit edilmesi, araştırmanın omurgasını oluşturmaktadır. "Algısal mekan"ın ne olduğunu ve nelere etki ettiğini daha iyi anlayabilmek, insanın iyi olma hallerini daha da iyileştirebilmek, algısal mekanlar içerisinde daha zengin deneyimler yaşayabilme yollarını bulabilmek, tasarıma girdi oluşturarak fiziksel mekanların tasarımı, planlaması ve yönetimi adına mekanların ne türden algısal deneyimlere yol açacağını anlayabilmek, insanların ihtiyaçlarını daha iyi karşılamak, daha iyi yerleşim yerleri ve çevreler tasarlayabilmek, insanların sağlıklı yaşamlarını sürdürebilmelerini sağlamak için "algısal mekan"ın sorgulamaya açılması gerekli görülmektedir. Bu sebepler doğrultusunda "algısal mekan"ın farklı disiplinerarası eksenler ile mimarlık-psikoloji-sinema arakesitinde ele alınarak insan hayatına daha farklı yönlerden nasıl hizmet edebileceğini sorgulayabilmek adına problem olarak tespit edilmektedir. Araştırma kapsamında "yakınsak (konverjant)" düşünme gerçekleştirilerek "bibliyometrik analiz" tekniği ile "sistematik literatür taraması (systematic literatüre review)" ve "yakınsak (konverjant)" ile "ıraksak (diverjant)" düşünmenin eş zamanlı olarak uygulanması doğrultusunda "fenomenolojik inşacı temellendirilmiş kuram karma deseninin uygulandığı çoklu durum çalışması" yürütülerek mekansal deneyimdeki "algısal mekan"a ilişkin deneyimin soyut teorik bir anlayışı olan özgün "inşacı temellendirilmiş kuram"ın bilimsel ortama kazandırılması hedeflenmektedir. "Bibliyometrik analiz" tekniği ile gerçekleştirilen "sistematik literatür taraması" kapsamında, mevcut araştırma akışlarının panoramik görüntüsü, bütüncül olarak geniş bir perspektiften görülmesini sağlanmaktadır. Mevcut literatür kapsamında "çevresel psikoloji" prensibini ele alan bilimsel araştırmalar, "mekansal deneyim", "mekan kavramı", "duyumsama", "algılama", "bilişsel süreçler", "mekansal davranış" konularını ele alır iken; "olay-mimarlık" prensibini ele alan bilimsel araştırmalar ise "olay", "program", "şiddet", "sekans", "ihlal", "montaj", "notasyon", "Bernand Tschumi’nin olay temsil diyagramlarını ve sinematografik anlatımlarını" ele almaktadır. "Çevresel psikoloji" ve "olay-mimarlık" prensiplerinin temel ilgi alanları bu çerçevede yürütülür iken mekansal deneyimdeki "algısal mekan"ı elde etmek noktasında "çevresel psikoloji" ve "olay-mimarlık" prensiplerini birlikte ele alan araştırma, bu noktada özgün bir değere sahiptir. "Fenomenolojik inşacı temellendirilmiş kuram karma deseninin uygulandığı çoklu durum çalışması" kapsamında ise araştırmanın esas yöntemsel yaklaşımı olan "temellendirilmiş kuram, inşacı desen"in adımları uygulanmaktadır. "Durum çalışması" gerçekleştirilerek "çevresel psikoloji" ve "olay-mimarlık" prensiplerinin arakesitinde "durum dokümanları" olarak belirlenen iki tane iki boyutlu animasyon filmi (101 Dalmaçyalı I ve 101 Dalmaçyalı II) belirlenerek veri toplama kaynağı sınırlandırılmaktadır. "Durum dokümanları" olan animasyon filmleri üzerinden gerçekleştirilen "fenomenolojik" bir deneyim ile yapılandırılan "inşacı temellendirilmiş kuram"ın bilimsel ortamda yol gösterici bir konumda olması hedeflenmektedir. Araştırmada birinci bölüm, "giriş" bölümüdür: Araştırmanın amacı, önemi ve özgün değeri, problemi, yöntemi, kapsamına yer verilmektedir. İkinci bölüm, "sistematik literatür taraması ve kuramsal çerçeve" bölümüdür: Sistematik literatür taraması, algısal mekan için bibliyometrik analiz tekniği ile elde edilmektedir. Kuramsal çerçeve, "çevresel psikoloji" ve "olay-mimarlık" prensiplerinin temel ilgi alanlarını ele almaktadır. Üçüncü bölüm, "yöntem: fenomenolojik inşacı temellendirilmiş kuram karma deseninin uygulandığı çoklu durum çalışması" bölümüdür: Araştırmanın yöntemi ve prosedürü, durum çalışmasının soruları, veri toplama aşaması, verilerin analizi aşaması, geçerlilik ve güvenilirlik ele alınmaktadır. Dördüncü bölüm, "bulguların sunulması ve tartışma" bölümüdür: "fenomenolojik inşacı temellendirilmiş kuram karma deseninin uygulandığı çoklu durum çalışması"nda gerçekleştirilen kelime kelime kodlama ve olay olay kodlama ile elde edilen bulgular sunulmaktadır. Mekansal deneyimdeki "algısal mekan"a ilişkin deneyimin soyut teorik bir anlayışı olan (Charmaz, 2015, s: 23) özgün "inşacı temellendirilmiş kuram" sunulmaktadır. Beşinci bölüm, "sonuç ve öneriler" bölümüdür: Araştırmadan çıkarılan sonuçlara ve önerileri yer verilerek algısal mekanın katmanlanarak sürdürülen potansiyellerine vurgu yapılmaktadır.

With an aim to understand, make sense of and (if possible) represent the "perceptual space" in spatial experience, considering "environmental psychology" and "event-architecture" principles together which determine the original value of the research, determining how they contribute by relating with “perceptual space” separately or associating with each other constitutes the backbone of the research. In order to better understand what "perceptual space" is and what it affects; in order to improve human well-being; in order to find ways to have richer experiences in perceptual spaces; in order to understand what kind of perceptual experiences the spaces will lead to in the design, planning and management of physical spaces by creating an input to the design; to better meet people's needs; to design better settlements and environments; in order to enable people to lead a healthy life, it is considered necessary to open the "perceptual space" into question. For these reasons, it is determined as a problem in order to question how "perceptual space" can serve human life from different aspects by considering different interdisciplinary axes and at the intersection of architecture-psychology-cinema. Within the scope of the research, "systematic literature review" is carried out with "bibliometric analysis" technique through "convergent" thinking, and "phenomenological constructivist grounded theory based hybrid design which is applied to multiple case study" is carried out in line with the simultaneous application of "convergent" and "divergent" thinking. It is aimed to bring the "constructivist grounded theory" to the scientific environment as an original approach which is an abstract theoretical understanding of the experience of "perceptual space" in spatial experience. Within the scope of the "systematic literature review" carried out with the "bibliometric analysis" technique, the panoramic view of the current research flows is provided to be viewed from a holistic perspective. In the current literature, scientific research dealing with the principle of "environmental psychology" examines the subjects of "spatial experience", "concept of space", "sensation", "perception", "cognitive processes", "spatial behavior"; while, scientific studies dealing with the principle of "event-architecture" include "event", "program", "violence", "sequence", "violation", "assembly", "notation" and "Bernand Tschumi's event representation diagrams and cinematographic narratives". While the main areas of interest of the principles of "environmental psychology" and "event-architecture" are carried out within this framework, the research, which deals with the principles of "environmental psychology" and "event-architecture" in order to obtain the "perceptual space" in spatial experience, has a unique value at this point. Within the scope of "Phenomenological constructivist grounded theory based hybrid design applied to multiple-case study", a "case study" is carried out by applying the "constructivist grounded theory - Kathy Charmaz)" steps, which is the main methodological approach of the research. Two two-dimensional animated films (101 Dalmatians I and 101 Dalmatians II) identified as "case documents" at the intersection of "environmental psychology" and "event-architecture" principles and the "constructivist grounded theory", which is based on a "phenomenological" experience realized through these films, is aimed to be in a guiding position in the scientific environment. The first chapter of the research is the "introduction" section: which includes the purpose, significance, originality, problem, method, and scope of the research. The second chapter is the "systematic literature review and theoretical framework" section: The systematic literature review is obtained through bibliometric analysis technique for the perceptual space. The theoretical framework addresses the main areas of interest of "environmental psychology" and "event-architecture" principles. The third chapter is the "method: phenomenological constructivist grounded theory based hybrid design applied to multiple-case study" section: The research method and procedure, the questions of the case study, the data collection stage, the data analysis stage, validity, and reliability are discussed. The fourth chapter is the "presentation and discussion of findings" section: The findings obtained through word-by-word coding and event-by-event coding in "the phenomenological constructivist grounded theory based hybrid design applied to multiple-case study", are presented. The original "constructivist grounded theory" with an abstract theoretical understanding of the experience related to the "perceived space" in spatial experience (Charmaz, 2015, p. 23) is presented. The fifth chapter is the "conclusion and recommendations" section: which emphasizes the layered and sustained potentials of the perceptual space by presenting the conclusions drawn from the research and providing recommendations.