Katılım Bankalarında Havuz Problemi

Abstract

Bu çalışmada, Katılım Bankalarının gelir elde etme ve kâr/zarar paylaşım mekanizmaları, düzenlemeler perspektifinden fon havuzları, kredi türleri, birim değer, birim hesap değeri ve hesap değeri kavramları ele alınmıştır. Son 20 yıldır yüksek oranda desteklenmelerine rağmen, Katılım Bankaları başarılarının neden bu kadar sınırlı kaldığını tartışılmaktadır. Özel Finans Kurumlarının Katılım Bankalarına dönüşümü ile Katılım Bankalarının konvansiyonel bankacılığa yakınsamasına odaklanılmaktadır. Faizsiz bankacılığın farklı bir versiyonu olan Katılım Bankaları (Özel Finans Kurumları) 1985 yılından bu yana Türkiye’de faaliyet göstermektedir. Yaklaşık 40 yıllık bu süre zarfında, Katılım Bankalarının bankacılık sektöründen aldığı pay, kamu katılım bankaları sayesinde, ancak %8,28’e ulaşmıştır. Katılım Bankalarının temel fon kaynakları katılma hesapları (vadeli mevduat) ve özel cari hesaplar (vadesiz mevduatlar); ağırlıklı kredi ürünleri ise murabaha ve icara kredileridir (nakdi krediler). Katılım Bankaları, ‘kâr’ adı altında ‘vade farkı gelirlerini’, ‘zarar’ adı altında ‘karşılık giderlerini’ katılma hesaplarına dağıtmaktadır. Bu çalışmada, Katılım Bankaları tarafından katılma hesaplarına dağıtılması gereken diğer gelirler ile dağıtılmaması gereken diğer giderler ele alınmaktadır.

This paper studies the revenue-generating and profit/loss-sharing mechanisms of Participation Banks and the concepts of the pool of funds, unit value, unit account value, account value and types of credits from a regulatory perspective. It discusses why Participation Banks’ success is so limited, although they have been highly supported for the last 20 years. It is focused on the transition from Special Finance House to Participation Bank and the convergence of Participation Banks to conventional banking. Participation Banks (Special Finance Houses) have operated in Turkey since 1985 as a different version of interest–free banking. During this nearly 40–year period, the share of Participation Banks in the banking sector reached only 8.28%, thanks to State Participation Banks. Participation Banks’ basic fund resources are ‘participation accounts’ and ‘special current accounts’; predominantly, credit products are Murabaha and Icara credits (credits). Participation Banks distribute ‘maturity difference income’ as ‘profit’, ‘provision expenses’ as ‘loss’ to participation accounts. This paper studies the other revenues that must be distributed and the other losses/expenses that must not be distributed to participation accounts by Participation Banks.