Türkiye Tefsir Akademisinde Nesh Literatürü ve Neshin Aktüel Değeri

Abstract

Tefsir, Kur’ân’ı anlamayı ve anlatmayı amaç edinmiş bir ilimdir. İlk dönemde Hz. Peygamber, sahabe ve tabiûn tarafından şifâhî olarak gerçekleştirilen tefsir faaliyeti sonraki dönemlerde müstakil bir ilim halini almıştır. Kur’ân’ın her dönem ve ortama hitap eden bir özellik taşıdığı kabul edilecek olursa onu açıklamayı amaç edinen tefsirin ve ilgili alt disiplinlerin de dinamik olması ve güncel hayatın soru ve sorunlarına hitap edecek şekilde değerlendirilmesi önem arz etmektedir. Kur’ân’ın nasıl ve hangi bilgilerden yararlanılarak tefsir edileceği meselesi, tefsir usûlü ve Kur’ân ilimleri disiplinlerini ortaya çıkarmıştır. Söz konusu Kur’ân ilimlerinden biri olan nesh geleneksel olarak “şer‘î bir hükmün daha sonra gelen şer‘î bir delille kaldırılması” şeklinde tanımlanır. Aslında fıkıh ilmine ait olan bu tanım müfessirler arasında da kabul görmüş, tefsir ve tefsir usûlü eserlerinde konu genellikle bu tanım esas alınarak işlenmiştir. Kaynaklarda sahabe devrinden itibaren konu ve mesele edildiği görülen nesh konusunun tanımı, mâhiyeti ve sınırlarına dair tarihî süreç içerisinde farklı yaklaşımlar ortaya çıkmıştır. Başta tefsir ve fıkıh ilmi olmak üzere hadis ve kelâm ilmi ile de ilişkili olan nesh konusuna dair pek çok müstakil eser telif edildiği gibi farklı alanlardaki pek çok çalışmanın içerisinde de konuya yer verilmiştir. Türkiye tefsir akademisinde de nesh konusunu çeşitli boyutlarıyla ele alan çalışmalar yapılmıştır. Bu çalışmada öncelikle Türkiye tefsir akademisinde nesh konusuna dair yapılmış çalışmalar tanıtılarak bu literatürün değerlendirmesine yer verilecektir. Akabinde nesh konusunun aktüel değeri konu edilerek Türkiye tefsir akademisinin oluşturduğu nesh literatürünün konunun aktüel boyutuna ne ölçüde yer verdiği tartışılacaktır. Çalışmanın amacı, nesh konusu özelinde tefsir usûlü ve Kur’ân ilimlerine dair çalışmalar yapılırken, konunun aktüel değerine yer vermenin hem ilmin bir gerekliliği hem de bir ihtiyaç olduğuna vurgu yapabilmektir.

Tafsir is a science that aims to understand and explain the Qur’an. The activity of tafsir, which was carried out orally by the Prophet (peace be upon him), his companions and successors in the early periods, became an independent science in the later periods. The Qur’an has a feature that appeals to all periods and conditions. For this reason, it is important that the science of tafsir, which aims to explain the Qur’an, and the subdisciplines related to this science are dynamic and able to deal with the questions and problems of contemporary life. The disciplines of tafsir method and Qur’anic sciences have emerged from the question of how and from what information the Qur’an is to be interpreted. Naskh, which is one of the Qur’anic sciences, is traditionally defined as “the abolition of a sharʿī ruling with a later sharʿī proof”. This definition, which belongs to the science of jurisprudence, has been accepted by the commentators and the subject is generally treated on the basis of this definition in the works of Tafsir and Tafsir methodology. In the historical process, different approaches have emerged regarding the definition, nature, and limits of the subject of naskh, which has been mentioned in the sources since the era of the Companions. Many independent works have been written on the subject of naskh, which is related to the sciences of hadith and kalam, especially tafsir and fiqh. In addition, the subject of naskh has been included in many studies across various disciplines. In the Turkish Tafsir Academy, studies have been carried out on the subject of naskh from different dimensions. In this study, first of all, the studies on the subject of naskh in the Turkish Tafsir Academy are presented and the literature on this subject is evaluated. Then, the actual value of the subject of naskh will be discussed, followed by an analysis of the extent to which the literature created by the Turkish Tafsir Academy reflects the current value of the subject.. In the conclusion, some observations and suggestions are made on the subject. It is extremely important to consider the current value of the subject under study when conducting research on the methodology of tafsir and Qur’anic sciences. The aim of this study is to emphasize this point in the particular case of nesh.