أحكام مسّ المصاحف الإلكترونية

Abstract

يفرض التطوّر العلميّ نفسه على واقع الفقه، ويستدعي نظرًا دقيقًا لمعرفة أحكام المسائل المعاصرة، ومن هذه المسائل مسألة المصاحف الإلكترونيّة وأحكامها، وأنواعها كثيرةٌ؛ فمنها برامج المصاحف المصوّرة ومنها المكتوبة بحروف يمكن نسخها ومنها المقروءة صوتًا ومنها ما يقرؤه قلمٌ خاصٌّ بالبرنامج، ومن أحكامها التي تحتاج نظرًا حكم بيع البرامج المصحفيّة، وحكم مسّها، وقد اجتهدنا في هذا البحث أن نتذاكر حكم مسّ هذه البرامج، وأن نبيّن المسائل التي يمكن أن يُبنى عليها الحكم، مع مناقشة أوجه الشبه بتحرير قيام المناط وتحقّقه في الأصل والفرع، بعد إثبات كونه صالحًا لبناء الحكم عليه. وبعد مناقشة أقوال المعاصرين وأدلّتهم خلصنا إلى أنّ هذه المصاحف ما هي إلا وجهٌ جديد من أوجه المصاحف المكتوبة أو المقروءة بلسان المسلم، ولم يكن واحدًا منها مستحقًّا للتعظيم إلا لتعلّقه بوجه من الوجوه بكلام الله تعالى، لا لكونه في ذاته عين كلام الله تعالى، ولا يخفى استحقاق المصاحف الإلكترونيّة للتعظيم وعدم جواز إهانتها؛ لأنّها من شعائر الله تعالى. واستعراض مسائل هذا البحث مفيدٌ في معرفة تلك التفاصيل، وينمّي الشخصيّة الفقهيّة في الناظر إليه.

Bilimsel gelişmeler kendisini dikkate almayı fıkıh olgusuna dayatmakta ve çağdaş meselelerin hükümlerini bilebilmek için çok ince düşünmeyi gerekli kılmaktadır. Bu meselelerden birisi elektronik mushaflar ve bunlarla ilgili hükümlerdir. Bu mushafların pek çok türü vardır. Görüntülü mushaf programları, kopyalanabilir yazı tipiyle yazılmış mushaflar, sesli olarak okunan mushaflar, programa özgü bir kalemin okuduğu mushaflar elektronik mushaf türlerinden bazılarıdır. Elektronik mushaf programlarının satımının ve bu mushaflara dokunmanın hükmü, bu mushaflarla ilgili incelenmeye ihtiyaç duyan hükümlerden bazılarıdır. Bu çalışmada mezkûr mushaf programlarına dokunmanın hükmünü müzakere etmeye ve bu hükmün kendisine kıyas edilerek bina edilebileceği meseleleri -aralarındaki benzerlik yönlerini de tartışarak- beyan etmeye çalıştık. Bunu da aslın hükmünün bağlandığı vasfın/illetin -hükmün kendisi üzerine bina edilmesine elverişli olduğunu ortaya koyduktan sonra- hem asıl hem de fer’ meselede mevcut bulunduğunu belirtmek suretiyle gerçekleştirdik. Çağdaş fukahânın konuyla ilgili görüşlerini ve delillerini tartıştıktan sonra şu sonuca ulaştık: Bahsi geçen mushaflar yalnızca yazılı mushaf türlerinden ya da müslüman şahsın diliyle okunan mushaf türlerinden yeni çıkmış bir türdür. Bu mushaflar bizatihi Allah’ın kelamı oldukları için değil sadece bir şekilde Allah’ın kelamıyla alakalı oldukları için tazime layıktırlar. Allah’ın dininin nişanlarından oldukları için elektronik mushafların da tazime layık olduğu ve hafife alınmalarının caiz olmadığı açıktır. Bu araştırmanın ele aldığı meselelerin incelenmesi, bahsi geçen ayrıntıların bilinmesi noktasında faydalıdır ve inceleyicinin fıkhî kişiliğini geliştirmektedir. Anahtar Kelimeler: Mushafa dokunmak, elektronik mushaflar, mushaf programları, telefona yüklü mushaflar, muâsır hükümler.

Scientific development is imposed on the realities of doctrine (fiqh) and warrants carefully consideration to knowing the provisions of contemporary issues. One such issue is the E-Quran and its provisions. There are many different types of it. Including; photographed Quran programs, Quran written in letters that can be copied or read aloud, or that are being read by a pen special for the program. One of the subjects that needs provisions is the ruling of selling the Quran software and the ruling of touching it. In this research we have been laboured to share the judgement of touching these software and programs and point out the issues on which judgement can be built upon, and after proving that it’s valid to built a judgement upon the cause we shared the discussion of the similarities by understanding that the cause is at the origin and the section. Following the discussion of the statements of contemporaries and their evidence we have come to the conclusion that these Qurans are all just a new face of the written Quran or the Quran read by a Muslim. None of them deserves glorification except for its relevance in some respect to God’s Word, not for being the Word of God per se. The worthiness of glorification of the electronic Qurans and impermissibility of dishonouring it is well known; since it’s a part of the religion of God. Reviewing the issues of this research is helpful in knowing those details and it develops the Jurisprudential identity of the beholder.