القاعدة الأصوليَةّ (الحكم يدور مع علَتّهِ وجودًا وعدمًا) مفرداتُها واستثناءاتُها

Abstract

يتناول هذا البحثُ القاعدة الأصوليَّةَ: )الحكم يدور مع علَّتِه وجودًا وعدمًا(، وذلك بتعريف مفرداتها وهي: الحكم، والدوران، والعلَّةُ، مع بيان الفروق بين العلل العقليَّةِ والشرعيَّة. ثم يذكر الاستثناءاتِ الواردةِ على القاعدة من عدم الدوران طردًا وعكسًا. وخلص الباحث إلى أنَّ العلَّةَ التي يدور معها الحكم وجودًا وعدمًا هي العلَّةُ الموجبةُ للحكم، وهي العلَّةُ التي استجمعت: مقتضيَه، وشرطَه، ومحلَّه، وأهلَه، وما يستلزمه من انتفاءٍ لموانِعِه.

Bu konu, şu usul kuralını kapsamaktadır: “Hüküm, varlık ve yokluk bakımından illetine bağlıdır”. Nitekim bu husus, evvela akli ve şer’i ilimler arasındaki farkların beyan edilmesiyle birlikte kuralda yer alan kelimelerinin -ki bu hüküm, devran ve illettir- tarifi, sonra da cami ve mani olmaması bakımından bu kurala varid olan istisnaların izah edilmesiyle anlaşılır. Araştırmacı bu konuda şu hususa varmıştır: Varlık ve yokluk açısından hükmün kendisiyle beraber olduğu illet, hükmü icab eden illettir. Bu da hükmün gereğini, şartını, mahallini, ehlini (hükme uygun olan hususları) ve hükmün gerekli kılmış olduğu hükme engel olan (mani) şeylerin yok olması hususlarını toplayan illettir.

This research discusses the base rule:( The verdict revolves with its cause in presence and absence) This is done by defining its vocabulary, namely: verdict, rotation, and cause, with the differences between mental and legal causes. Then he mentions the exceptions to the rule of non-rotation. The researcher concluded that the reason with which the ruling revolves, whether or not, is the reason that gathered together: its necessities, its conditions, its place, its people, and absence of its impediments.