Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Edebiyat: İsmail Habib’in Tevfik Fikret ve Mehmed Âkif Üzerine Düşünceleri

Abstract

Cumhuriyet Dönemi’nin ilk edebiyat tarihi kitabı İsmail Habib’in “Türk Teceddüd Edebiyatı Tarihi” adlı eseridir. Müellifin bu eseri yazma sebebi Cumhuriyet’in kurucusunun da zımnî teyidiyle Tevfik Fikret’in en büyük şair addedildiği bir anekdottur. Bu kanaati benimsemeyen yazar için Tevfik Fikret’in halis Türkçeden uzak olan dili yeni dönem için uygun değildir. Harf inkılabı sonrası, yeni harflerle basılan ilk eser Tevfik Fikret’in İslam geleneğini reddinin en keskin ifadelerini ihtiva eden Tarih-i Kadim’dir. İsmail Habib bu kez, Tevfik Fikret’in ahlakını, Mehmed Âkif’in ahlak anlayışının karşısında konumlandırarak tasdik eder. İsmail Habib’e göre Fikret anılan şiiriyle Türk şiirine laikliği getiren ve ümmet zihniyetini defeden şair olarak övgüyü hak etmektedir. Mehmed Âkif’in ahlakın temelinin Allah korkusunu olduğu düşüncesi ise İsmail Habib tarafından kabul görmez. Diğer taraftan, İstiklal Marşı’nı Türk Teceddüd Edebiyatı Tarihi’nde anmayan İsmail Habib, Mehmed Âkif’i daha sade ve olgun Türkçesiyle methe layık görecektir. Bu makalede, İsmail Habib’in “Türk Teceddüd Edebiyatı Tarihi” ve “Edebi Yeniliğimiz” adlı eserleri merkeze alınarak Cumhuriyet’in ilk yıllarında Mehmed Âkif ve Tevfik Fikret’e olan bakışının ortaya konulması hedeflenmektedir.