Yüksek Konut Binalarında Yapım Sistemleri Seçimi İçin Topsis Tabanlı Karar Destek Modeli

Abstract

Büyük şehirlerde yüksek konut binalarının tercih edilmesi, modern kentleşmenin kaçınılmaz bir sonucudur. Arazi kullanımının verimliliği, ekonomik ve çevresel avantajları, bu yapıların tercih edilmesinde önemli rol oynamaktadır. Yüksek konut binalarının inşasında, sürdürülebilirlik, güvenlik ve toplumsal bütünleşme gibi faktörlerin dikkate alınması, şehir yaşam kalitesinin artırılmasına katkı sağlayacaktır. Bu nedenle, yüksek konut binalarının planlanması ve yönetiminde çok disiplinli bir yaklaşım benimsenmeli ve uzun vadeli stratejiler geliştirilmeli ve doğru yapım sistemi tercih edilmelidir. Bu tez çalışmasında Yüksek Konut binaları için yapım sistemi tercihinin önemi vurgulanmıştır. Çalışmanın Birinci bölümünde; Karar verme probleminden bahsedilerek Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri tek tek ayrıntılı bir şekilde incelenmiştir. İncelenen ÇKKV yöntemlerinin avantaj, dezavantaj ve uygulama adımları araştırılmıştır. Yapılan araştırma ve inceleme sonucunda Yüksek Konut Binalarında Yapım Sistemi Tercihi için TOPSİS metodunun uygun olduğu görülmüştür. Çalışmanın İkinci Bölümüne; TOPSİS karar verme modeli detaylıca incelenmiştir. Topsis modelinin tüm basamakları, her bir adımda kullanılması gereken formüller ve oluşturulması gereken matrisler ortaya koyulmuştur. Topsis yönteminin uygulama alanları ve yapılmış örnekler incelenerek irdelenmiştir. Çalışmanın Üçüncü Bölümünde; Yüksek Binaların Tarihsel gelişiminden bahsedilmiştir. Yüksek binaların ortaya çıkma nedenleri, tarihsel gelişimi, günümüzde ki kullanım yoğunluğu gibi alt başlıklar ile yüksek bina tarihi incelenmiştir. Ardından günümüzde yüksek konut binaların tasarım kriterleri araştırılmıştır. Yüksek konut binaların iç mekân organizasyonu, cephe tasarımı, çekirdek planlaması, sürdürülebilirlik kavramı, deprem faktörü, yangın faktörü gibi başlıklar altında yüksek yapıların tasarım aşamasında dikkate alınması gereken kriterler ortaya koyulmuştur. Bölüm sonunda dünyadaki ve Türkiye’de ki yüksek konut yapılarından örnekler gösterilerek, yüksek yapılarda ortaya çıkan sorunların incelenmesi ile bölüm tamamlanmıştır. Çalışmanın Dördüncü bölümünde, Sistemler yaklaşımından bahsedilerek yapı üretim sistemi ve süreçleri araştırılmıştır. Bölüm yüksek binalarda taşıyıcı sistem tasarımı ile çelik ve betonarme yapım sistemlerini ayrıntılı bir şekilde inceleyerek devam etmiştir. Bölüm sonunda yüksek katlı yapıların yapım sisteminden kaynaklı yaşanılan sorunlardan bahsedilerek tamamlanmıştır. Çalışmanın Beşinci bölümde yüksek konut yapılarında Topsis Tabanlı yapım sistemi tercihi için model oluşturulmuş ve ayrıntılı olarak anlatılmıştır. Model dört ana adımdan oluşmakladır. Birinci adım; ön değerlendirme adımıdır ve başvuran projenin mimari özelliklerine göre değerlendirmeye alınmaktadır. İkinci adım, Ön Karar Verme adımında uzman karar verici kişilerin görüşü alınmaktadır. Karar olumlu ise mimari projenin üçüncü adıma geçmesine izin verilirken, karar olumsuz ise başvuru iptal edilerek sonlandırılmaktadır. Üçüncü adımda Topsis tabanlı karar destek modeli çalıştırılır ve başvuru yapan mimari projenin yapım sistemine karar vermek için 10 ana adımdan oluşan model çalıştırılmıştır. Dördüncü adımda son karar verme adımı olarak hazırlanmıştır. Çalışmanın Altıncı bölümde ise oluşturulan model bir örnek üzerinden çalıştırılmıştır. Oluşturulan örnek ve 248 kişi tarafından doldurulan anketlerin sonuçlarının analiz edilmesi ile model örneklendirilmiştir. Bu sayede modelin çalıştığı ispat edilmiştir. Sonuç bölümünde ise doktora tezi kapsamında oluşturulan tezin ve model önerisinin mimarlık dünyasına sunabileceği katkılardan ve mevcut sistemde bu modele duyulan ihtiyaçtan bahsedilmiştir.