Görme Engellilere Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretimine Yönelik Öğretici Görüşleri: Bir İhtiyaç Analizi ve Materyal Tasarımı Önerileri

Abstract

Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi için yurt içinde ve yurt dışında çalışmalar yürütülmektedir. Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi kültürel diplomasi için önemli bir alandır. Bu alan, alınan göçler ve önemli kültürel projelerin etkisiyle gelişme fırsatı bulmuştur. Türkçe öğretimi çeşitli sebeplerle yaygınlaştıkça hitap ettiği öğrenci kitlesi farklılaşmaktadır. Farklılaşan öğrenci kitlesinin dil ihtiyaçları da değişmektedir. Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde özel eğitim kategorisine giren öğrenciler için yapılan çalışmalar oldukça sınırlıdır. Bu çalışmaların artması ve nitelikli olması gerekmektedir. Nitekim engeli bulunan öğrenciler Türkçe öğretim merkezlerine veya yurt dışında Türkçe öğretim faaliyeti yürüten kurumlara başvurarak Türkçe öğrenmeyi talep edebilirler. İnsan hakları modeline göre her bireyin eğitim alma hakkı bulunmaktadır. Bu araştırmada alan yazında kendine sınırlı bir yer bulmuş olan görme engellilere Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi konusu ele alınmıştır. Görme engellilere Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde temel teşkil edecek bilgilerin toplanması ve materyal tasarımı önerileri sunulması amaçlanmıştır. Bu amaçla ihtiyaç analizi yapılmıştır. Görme engelliler okullarında çalışan ve Türkçe derslerine giren Türkçe ve sınıf öğretmenleriyle görüşülmüştür. 5 Türkçe öğretmeni ve 9 sınıf öğretmeni olmak üzere toplam 14 öğretmenle görüşme gerçekleştirilmiştir. Öğretmenlere 2 uzman görüşü alınmış 14 yarı yapılandırılmış görüşme sorusu sorulmuştur. Bu sorular öğretmenlerin Türkçe derslerinde karşılaştıkları okuma, yazma, dinleme, konuşma, dil bilgisi öğretimi, kelime öğretimi, ölçme ve değerlendirme konu alanlarına yönelik sorunlar ve çözüm önerileri ile ilgilidir. Sınıflarında yabancı öğrenci bulunan öğretmenlere de karşılaştıkları zorluklar sorulmuştur. Öğretmenler soruları isteklerine göre form üzerinden yazılı olarak veya ses kaydı şeklinde cevaplamışlardır. Cevaplar yazılı hâle getirilmiş ve Excel programına aktarılmıştır. Elde edilen veriler nitel veri analiziyle analiz edilmiştir. Veriler kodlanmış, temalara ve alt temalara ayrılmıştır. Buna ek olarak çalışmada elde edilen bulgular, alan yazında bulunan görme engellilere dil öğretimi çalışmaları, görme engellilere materyal tasarım ilkeleri ve teknolojik gelişmeler göz önünde bulundurularak görme engellilere Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde kullanılacak materyal önerileri sunulmuştur. Sunulan önerilerin somutlaştırılması ve hayata geçirilmesi görme engellilere Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi alanındaki çalışmalar için önemlidir. Aynı zamanda bu alandaki materyal eksikliğinin kapanmasına yardımcı olacağı düşünülmektedir.

Studies are being conducted both domestically and internationally for the teaching of Turkish as a foreign language. Teaching Turkish as a foreign language is an important field for cultural diplomacy. This field has found opportunities for development due to migration and significant cultural projects. As the teaching of Turkish spreads for various reasons, the student audience it addresses is diversifying. The language needs of the diversified student population are also changing. There are limited efforts in teaching Turkish as a foreign language specifically for students classified under special education. These efforts need to increase and be of high quality. Indeed, students with disabilities can request to learn Turkish by applying to Turkish language teaching centers domestically or institutions abroad engaged in Turkish language teaching activities. According to the human rights model, every individual has the right to education. This research addresses the topic of teaching Turkish as a foreign language to visually impaired individuals, which has found limited space in the literature. The aim was to gather basic information and propose material design recommendations that would form the basis for teaching Turkish as a foreign language to visually impaired individuals. For this purpose, a needs analysis was conducted. Turkish language teachers and classroom teachers teaching Turkish were consulted. A total of 14 teachers were interviewed, including 5 Turkish language teachers and 9 classroom teachers. Two expert opinions were also obtained through 14 semi-structured interview questions. These questions focused on problems and solutions related to reading, writing, listening, speaking, grammar instruction, vocabulary teaching, measurement, and evaluation encountered by teachers in their Turkish language classes. Teachers with foreign students in their classes were also asked about the challenges they face. Teachers responded to the questions in written form or in audio recordings according to their preferences. The answers were transcribed and transferred to an Excel program. The data obtained were analyzed through qualitative data analysis. The data were coded and divided into themes and sub-themes. In addition, based on the findings of the study, recommendations for materials to be used in teaching Turkish as a foreign language to visually impaired individuals were presented, considering existing literature on language teaching to visually impaired individuals, principles of material design for visually impaired individuals, and technological developments. The concretization and implementation of these recommendations are important for the field of teaching Turkish as a foreign language to visually impaired individuals. It is also believed that this will help to close the gap in materials in this field.