Türk Hukukunda Yoksulluk Nafakası, Benzer Kurumlarla İlişkisi ve Uygulamada Karşılaşılan Birtakım Problemlere Eleştirel ve Çözümsel Yaklaşım

Abstract

Yoksulluk nafakası hukukumuzda ilk olarak 4 Ekim 1926 tarihli Medeni Kanun m. 144 ile yasal dayanağa kavuşmuş, 1988 tarihli 3444 sayılı kanun m. 6 ile şekillenmiş ve nihayetinde 4721 sayılı ve 2001 tarihli Türk Medeni Kanunu m. 175 ile güncel ve bugünkü halini almıştır. Yüksek Lisans çalışmamızın ana konusunu da evlilik birliğinin sona ermesine bağlanan mali sonuçlardan biri olan yoksulluk nafakası oluşturmaktadır. Yoksulluk nafakası Aile Hukuku’na ilişkin bir hak talebidir ve kanundan doğan bir borç niteliğindedir. Yoksulluk nafakasının talep edilebilmesi birtakım şartların gerçekleşmesine ve unsurların bulunmasına bağlıdır. Bu bağlamda ilk olarak evlilik birliğinin mahkeme kararı ile sona ermesi, nafaka talebinde bulunan tarafın yoksulluğa düşmüş veya düşecek olması, bu yoksulluk halinin boşanma/iptal sonucuna bağlı olarak gerçekleşmiş olması, boşanmaya sebebiyet veren olaylar bakımından nafaka talep edilen taraftan daha ağır kusurlu bulunulmaması gerekir. Yoksulluk nafakası nakdi veya ayni olarak ödenebilir. Nakdi olarak ödenmesi öngörülmüşse mahkeme veya taraflar ödeme şeklini toptan yahut irat olarak belirleyebilirler. Yoksulluk nafakasının irat şeklinde ödenmesine hükmedildiği hallerde ödenmeye devam edeceği süre bakımından kanunda bir alt-üst süre belirlenmemiş olması doktrin ve uygulamada oldukça tartışılmıştır. Bunun dışında yine yoksulluk nafakasına ilişkin zamanaşımı süresinin kısalığı, nafaka yükümlüsünün nafakaya hükmedildikten sonra ödeme gücünü kaybetmesi ve yoksulluğa düşmesinin yoksulluk nafakasını sona erdiren bir sebep olarak kanun tarafından öngörülmemiş olması gibi çözüme kavuşturulması elzem nitelikte olan problemlerle de karşılaşılmaktadır. Türk Medeni Kanunu’nda düzenlenen nafakalardan biri olduğu için tez çalışmasında öncelikle nafakaların genel özelliklerine ilişkin açıklamalar yapılmış ve yoksulluk nafakasının diğer nafakalarla arasındaki ilişkiye yer verilmiştir. Yoksulluk nafakası evliliğin sona ermesine bağlanan diğer mali sonuçlarla da yakından ilişki içerisinde olduğu için bu konulara da değinilmesinde fayda görülmüştür. Ayrıca bu çalışmamızda sık sık medya ve basında da yer aldığını gördüğümüz yoksulluk nafakasına ilişkin problem teşkil eden ve çözülmesi gereken noktalara da dikkat çekilmesi hedeflenmiştir. Bu bağlamda doktrin, yargı kararları ve diğer hukuk düzenlerinde yer alan düzenlemelerden de yararlanılmıştır.

Alimony for Poverty, first established in our legal system with Article 144 of the Civil Code dated October 4, 1926, shaped by Article 6 of Law No. 3444 dated 1988, and finally updated and currently regulated by Article 175 of Turkish Civil Code No. 4721 dated 2001. The main subject of our Master's thesis is Alimony for Poverty, which is one of the financial consequences resulting from the termination of the marital union. Alimony for Poverty is a claim for rights related to Family Law and is a debt arising from the law. The eligibility to claim Alimony for Poverty depends on the fulfillment of certain conditions and the presence of specific elements. In this context, firstly, the termination of the marital union by a court decision is required, the party claiming alimony must have fallen into or will fall into poverty, this state of poverty must have occurred as a result of divorce/nullity, and the party requesting alimony should not be found more at fault than the other party in relation to the events leading to the divorce. Alimony for Poverty can be paid in cash or in kind. If cash payment is foreseen, the court or the parties can determine the payment method as a lump sum or as installments. In cases where Alimony for Poverty is ordered to be paid in installments, there is no specific upper or lower limit determined in the law regarding the duration of the payments, which has been subject to considerable debate in doctrine and practice. In addition, there are essential issues that need to be resolved, such as the short statute of limitations regarding Alimony for Poverty, the lack of provision in the law stating that the loss of payment ability and falling into poverty by the party obliged to pay alimony would terminate Alimony for Poverty. As Alimony for Poverty is one of the alimony types regulated in the Turkish Civil Code, the thesis first provides explanations regarding the general characteristics of alimony and the relationship between Alimony for Poverty and other types of alimony. Since Alimony for Poverty is closely related to other financial consequences resulting from the termination of marriage, it is considered beneficial to address these topics as well. Furthermore, in this study, attention is drawn to the problematic points related to Alimony for Poverty, which we frequently encounter in the media and press and require resolution. In this context, the doctrine, judicial decisions, and regulations found in other legal systems have also been utilized.