Çift Süreç Teorisi ve Adil Dünya İnancının Travma Üzerindeki Etkisi

Abstract

Travmatik yaşantılar, bireylerin yaşamlarına beklenmedik olarak nüfuz eden, zihinsel ve duygusal iyi oluşları üzerinde derin etkiler bırakan çok yönlü olgulardır. Bu tür travmatik deneyimler bireyin başa çıkma kapasitesini aşan, çoğu zaman bilişsel ve duygusal kapasitesinde bozulmalara veya aksamalara yol açan türde deneyimlerdir. Travmalar sadece travmatik olayı deneyimleyen bireyleri değil, bu deneyimlere ikincil olarak maruz kalan bireyleri de etkileyebilmektedir. Travmatik deneyimlerden ikincil olarak etkilenen bireyler, ikincil travmatik stres yaşayabilirler. Bu çalışmada, 18 yaş ve üzeri genel popülasyondan bireylerin bazı kişisel faktörlerinin, sezgisel/analitik düşünme biçimleri ile adil dünya inancının travma sonrası stres bozukluğu ve ikincil travmatik stres düzeyleri üzerindeki etkileri yanı sıra birincil ve ikincil travmatik stres arasındaki ilişki incelenmektedir. Araştırma verileri, 18 yaş ve üzeri 257 katılımcıdan Demografik Bilgi Formu, İkincil Travmatik Stres Ölçeği, Kişisel ve Genel Adil Dünya İnancı Ölçeği, Derin Düşünme Ölçeği ve DSM-V Travma Sonrası Stres Bozukluğu Kontrol Listesi Ölçeği kullanılarak elde edilmiştir. Analizler sonucunda elde edilen bulgulara göre birincil travmatik stresin ikincil travmatik stresi yordadığı, katılımcılardan birincil travmatik stres puanı yüksek olanların ikincil travmatik stres puanlarının da yükseldiği gözlenmiştir. Kişisel adil dünya inancının birincil ve ikincil travmatik stresi negatif yönde yordadığı saptanmıştır. Ancak genel adil dünya inancı ile birincil ve ikincil travmatik stres arasında anlamlı bir ilişki gözlenmediği bulgulanmıştır. Ayrıca elde edilen bulgular, analitik düşünme biçiminin birincil travmatik stresi negatif yönde yordadığını göstermiş ancak ikincil travmatik stres puanları ile derin düşünme puanları arasında anlamlı bir ilişki gözlenmemiştir.

Traumatic experiences are multifaceted phenomena that unexpectedly infiltrate individuals' lives and leave profound impacts on their mental and emotional well-being. Such traumatic experiences are the kind that exceed an individual's coping capacity, often leading to impairments or disruptions in their cognitive and emotional capacities. Traumatic experiences can affect not only the individuals who directly experience the traumatic event but also those who are secondarily exposed to these experiences. Individuals secondarily affected by traumatic experiences can experience secondary traumatic stress. In this study, the effects of certain personal factors of individuals aged 18 and above from the general population, as well as their intuitive/analytical thinking styles and beliefs in a just world, on levels of post-traumatic stress disorder (PTSD) and secondary traumatic stress are examined, along with the relationship between primary and secondary traumatic stress. For the purpose of the study, the data were collected from 257 participants aged 18 and above from the general population using the Demographic Information Form, Secondary Traumatic Stress Scale, Personal and General Belief in a Just World Scale, Cognitive Reflection Test, and DSM-V Post-Traumatic Stress Disorder Checklist Scale. Based on the results of the analyses, it was observed that primary traumatic stress predicts secondary traumatic stress, and participants with higher primary traumatic stress scores also have higher secondary traumatic stress scores. It was found that personal belief in a just world negatively predicts both primary and secondary traumatic stress. However, no significant relationship was observed between general belief in a just world and both primary and secondary traumatic stress. Furthermore, the findings indicate that analytical thinking style negatively predicts primary traumatic stress, but no significant relationship was observed between secondary traumatic stress scores and cognitive reflection test scores.