Voyant Tools ile Osmanlı Hukuk Metinlerinde Metin Çözümlemesi: Fatih’in Teşkilât Kanunnâmesi Örneği

Abstract

Bu çalışma, klasik dönem Osmanlı hukuk literatürünün temel metinlerinden biri olan Fatih Sultan Mehmed’in Teşkilât Kanunnâmesi’ni metin madenciliği yöntemiyle analiz etmeyi amaçlamaktadır. Voyant Tools dijital analiz programı aracılığıyla yürütülen inceleme, söz konusu kanunnâmenin içerdiği kavramsal yapı, kelime sıklıkları ve terim ilişkilerini görselleştirerek, metindeki baskın temaların daha sistematik biçimde ortaya konmasına imkân tanımaktadır. Yapılan analizde; “akçe”, “altına”, “mal” ve “kanunumdur” gibi terimlerin yüksek frekansla kullanıldığı görülmüş, bu durum metnin özellikle ekonomik ve idarî düzenlemelere yoğunlaştığını ortaya koymuştur. Ayrıca, terimler arasındaki eş dizimsel ilişkiler ve bağlamsal kümelenmeler Cirrus, Trends, Links ve TermsBerry gibi Voyant araçları sayesinde analiz edilerek metnin söylemsel yapısı değerlendirilmiştir. Çalışma, Teşkilât Kanunnâmesi gibi önemli belgelerin dijital araçlarla incelenmesinin, Osmanlı hukuk tarihi araştırmalarında yeni yöntemsel açılımlar sunabileceğini göstermekte ve ileride farklı kanunnâmelerle yapılacak karşılaştırmalı çalışmalar için zemin hazırlamaktadır.

This study aims to analyze the Code of Sultan Mehmed II, one of the fundamental texts of classical Ottoman legal literature, by using text mining methods. This study, conducted through the digital analysis program Voyant Tools, visualizes the conceptual structure, word frequencies, and term relations in the Code of Sultan Mehmed II thereby enabling a more systematic presentation of the text’s dominant themes. In the analysis, it was seen that terms such as “coins”, “gold”, “goods” and “law” were used with high frequency, which revealed that the text focused particularly on economic and administrative regulations. In addition, the collocational relations and contextual clusters among the terms were analyzed using Voyant tools such as Cirrus, Trends, Links, and TermsBerry, and the discursive structure of the text was evaluated. The study demonstrates that examining significant documents such as the Code of Sultan Mehmed II through digital tools can offer new methodological insights for research in Ottoman legal history, while also laying the groundwork for future comparative studies with other laws.