Kural, Anlam ve Yorum Üçgeninde Wittgenstein

Abstract

Kural’ın kendisiyle uyumlu eylemi nasıl belirleyebildiği sorusu, Wittgenstein’ın son dönem çalışmalarında merkezi bir yer tutar. Felsefi Soruşturmalar’da konuya ilişkin birden fazla cevap vardır. İlk cevaba göre kural’ın anlamını belirleyen gramerdir. İkinci cevaba göre ise anlamı belirleyen, o kural ya da sözcüğün kullanımıdır. Matematik, mantık, dil ve renklere ilişkin kurallar analitik olup kural ve uygulaması arasında bir boşluk bulunmaz. Mantık ve gramer, kurala uygun eylemi kesin bir şekilde belirler. Bu nedenle de hangi eylemin kurala uygun olduğu sorusuyla karşılaşılmaz. İhtimal ve şüphenin dışlandığı bu alanda yoruma da yer yoktur. Hukuk kuralları çoğu zaman analitik sözcük ve kavramlardan oluşmaz dolayısıyla farklı uygulamalara ve yoruma açıktırlar. Bu farklılık, Wittgenstein’ın kural kavramının, tüm hukuk kurallarını içerecek şekilde kullanılmasını engeller.