Türk Roman Kurgusunda İkili Kahramanlar

Abstract

Bu çalışmada edebiyatın en eski konularından biri olan, hemen her edebî türde görülen ve her dönemde yenilenerek, değişerek, dönüşerek kullanılmaya devam eden ikili kahramanların Türk romanındaki macerasının; kimi kaynaklara göre Türk edebiyatında geleneksel tahkiyeden modern romana geçiş eseri kabul edilen Muhayyelât-ı Azîz Efendi (1796)’den başlayarak günümüze kadar olan yaklaşık yüz yirmi senelik dönemde seçilen örnekler üzerinden incelenmesi ve değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. İkili kahramanlar; ikiz kahramanlar, birbirine benzemeyen ikili kahramanlar ve üst ikililer temel başlıkları altında incelenmektedir. İkili kahramanlara öncelikle bir iç kurgu yapı olarak bir bütün hâlinde yaklaşılmakta ve Türk romanında ikili kahramanların gelenekle ilişkileri, kurguda görülme şekilleri, kurgu yapılarının nasıl, neden ve hangi dönemlerde değiştiği araştırılmaktadır. Bu iç ikili kurgu yapıdaki ikili kahramanların birbirleriyle ilişkileri, ben ve öteki ilişkisi bağlamında sosyolojik, psikolojik, felsefi, teolojik yaklaşımlarla değerlendirilmektedir. Söz konusu iç ikili yapının kendi dışındaki kurgu yapıyla ilişkileri de çalışmada ayrıca irdelenmektedir. Türk roman kurgusuna özgü ikili kahramanların genel ve hususi özellikleri üzerinde durulmaktadır.

In this study, it is aimed examining and evaluating double characters – as one of the oldest themes of literature, appeared in almost every literary genre with renewing, changing and mutating constituents – adventure in Turkish literature through selected works produced within approximately a hundred and twenty years since Muhayyelat-i Aziz Efendi (1796), which is accepted for some of the literary sources as a transitional literary work from traditional literature to modern novel. Double characters in literature is analyzed under three subtitles as twin characters, double characters that do not resemble each other, and meta-doubles. At first the doubles are discussed aggregately as an inner fictional structure and their relation between the tradition, their appearance in fiction, and the way, cause and the certain periods that change the fictional structure in Turkish novel are investigated. Relation of doubles at this inner structure is evaluated by the approaches of sociology, psychology, philosophy and theology in the context of relation between the self and the other. The inner double structure's relationship with the external fictional structure is also considered and analyzed in the study. There is special emphasis on the personal and general characteristics of the double characters, exclusive to Turkish literature.