Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi E. H. 1512 Numarada Bulunan Mantıku’t-Tayr Nüshası Minyatürlerinin Teknik Çözümlemesi ve Sembolik Anlatımları

Abstract

Minyatür sanatı, yazma eserlerin içerisinde resimlerle ifade edilir. Kendine has üslubu, boyama tekniklerinin uygulanışı ve farklı fırça çizimleri ile tasarlanan görsel betimleme unsurlarının bir arada bulunmasıdır. Bu çalışmada, İranlı sufi şair Feridüddîn Attâr tarafından kaleme alınmış bir manzum eser olan Mantıku‟t-Tayr (Farsça: ال ط یر م نطق , Kuşların Diliyle veya Kuş Dili) konu edilmiştir. Eser, İmam Gazali'nin XII. yüzyılda yazdığı Risaletü't-Tayr adlı çalışmadan yararlanılarak oluşturulmuştur. Çalışma beş ana başlıktan meydana gelmiş olup birinci bölümde, giriş başlığı altında çalışmanın kapsamı, amaç ve yöntemi açıklanmış; minyatürün tanımı yapılarak Osmanlı öncesi ve Osmanlı Döneminde minyatür sanatı hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümde ise; edebî bir eser olarak Mantıku‟t-Tayr incelenmiş, diğer kütüphanelerdeki nüshalarına yer verilmiştir. Üçüncü bölümde; sembol ve sembolizm konusu ele alınıp Mantıku‟t-Tayr‟da konu edilen simurg vb. semboller irdelenmiĢtir. Dördüncü bölümde ise Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi E.H.1512‟de bulunan nüshanın altı minyatürü sekiz sahne halinde detaylı bir şekilde incelenerek, beşinci bölüme geçilmiş; sonuç, kaynakça ve eser raporu ile çalışma sonuçlanmıştır. TSMK E.H.1512‟de bulunan Mantıku‟t-Tayr‟da yer alan on altı minyatürün incelenerek eskizlerinin oluşturulması, teknik çözümlemesi ve buna bağlı olarak tasvirlerin sembol ve kompozisyon açısından değerlendirilmesi, çalışmanın içerik açısından esasını oluşturmaktadır.