Memluklü Zerdkaş Erenbuğa’nın Kitabu Enik Fi’l - Manacnik Adlı Eserinde Ateşli Silahlar

Abstract

Bu çalışma, 14.yüzyılda yaşamış olan Erenbuğâ ez- Zerdkâş tarafından telif edilen Kitâbu Enîk fi’l - Manâcnîk isimli eserinde yer alan ateşli silahların hazırlanması ve kullanımları hakkındadır. Zerdkâş, Memlûk Devletinin askeri görevlisidir. Kitabını Memlûk Sultanı El-Melikü’l-Eşref Şa‘bân’a sunmuştur. Eserinde mancınıklar, kuşatma aletleri, yanıcı ve yakıcı aletlerin yapılışını vermiş ve bunları çizimlerle göstermiştir. Bu eserin bir nüshası İstanbul Topkapı Sarayı Müzesi Sultan III. Ahmet Kütüphanesinde A/3469 numarada bulunmaktadır. Bu çalışma Topkapı nüshası üzerinden yürütülmüştür. Savaşlarda kullanılan aletler zaman içerisinde hızlı sonuçlar alınması ve düşmana karşı üstünlük kazanılması için sürekli olarak geliştirilmektedir. Ateşli silahlar savaş tarihinde yeni bir çığır açarak silahların bu yönde gelişmesini sağlamaktadır. Eserde kullanılan aletler ve silahlar, o döneme göre oldukça ileri seviyede tasarlanmış ve kullanılmıştır. Bunlara örnek olarak roketler, torpidolar, el bombaları verilebilir. Bu aletler özellikle Haçlı Seferleri ve Moğol saldırıları sonrası üretilmiştir. Ateşli silahların temelini oluşturan maddelerin başında barut gelmektedir. Barut, farklı maddelerin belirli oranlar ile karışması ile elde edilmekte ve çeşitli kaplara doldurulmaktadır. Zerdkâş bu tür silahların karışımında barut başta olmak üzere, farklı bitkilerden elde edilmiş yağlardan bahsetmektedir. Bu yağların karışımlarına eklenen neft ile yanıcı özellikler kazandırılmaktadır.

This study is about preparing and use of explosive and incendiary weapons which are formed in Al Anîq fi’ l - Manajnîq ( أنیق في المناجنیق ) of Aranbughā al-Zardkāsh ( ابن ارنبغا الزردكاش ). Zardkāsh was a military officer of Mamluk Sultanate. He presented his work to Al-malik al-ashraf sha'bān, Mamluk Sultan. He described how to construct catapults and siege equipment, making flammable and corrosive tools, and demonstrated so with illustrations. A manuscript of his work is found in the Sultan Ahmed III Library in Istanbul’s Topkapı Palace. This study was carried out on this copy. Tools used in wars were developed constantly in time in order to gain advantage over the rivals and have quicker results. Opening a new era in the history of wars, firearms ensured that future weapons were developed mainly along these lines. Most weapons used today such as rockets, torpedoes and bombardier, were designed remarkably and used in the Islamic period. These weapons were produced after Crusade and Mongol invasion Gunpowder is most important substances that form basis of firearms. Gunpowder is obtained by micing a certain percentage of different materials and is filled into containers. Besides gunpowder, Zardkāsh describes various oils that obtained from different plants, used in mixture of such weapons.