Analysis of Square Kufic Calligraphy at Some Historical Buildings in Istanbul

Abstract

The square kufıc (ma’ qıli) calligraphy, frequently employed as early as the 11th century in the architecture of the Great Seljuks and Anatolian Seljuks periods, gradually yielded its place to other calligraphic styles and penwork embellishments in Ottoman constructions. Conversely, compared to other script forms, an insufficient body of scientific research is dedicated to the accurate comprehension and thorough recognition of ma’qili calligraphic art. This unique calligraphic style, which is not traditionally imparted within conventional calligraphy education and is currently witnessing renewed interest in Islamic architecture and art across various countries, necessitates comprehensive studies to elucidate its nuanced reading and compositional logic. This article undertakes a detailed exploration of some Square Kufıc calligraphy from the era of Mimar Sinan in Istanbul to the period preceding Sinan’s time. In addition to analyzing the content and compositions of the inscriptions, specific errors and interpretations are also addressed.

Büyük Selçuklu ve Anadolu Selçuklu eserlerinde sıkça kullanılan ma’kılî sanatı, Osmanlı yapılarında yerini diğer hat türlerine ve kalem işi süslemelere bırakmıştır. Buna mukabil diğer yazı çeşitlerine kıyasla, ma’kılî hat sanatının doğru okunması ve detaylarıyla tanınmasına yönelik bilimsel çalışmalar da yeterli seviyede değildir. Geleneksel hat eğitiminin icazet kültüründe de öğretilmeyen ve günümüzde farklı ülkelerdeki İslam mimarisi ve sanatında yeniden yaygın bir teveccüh gören ma’kılî hat sanatının detaylı okunuşu ve kompozisyon mantığına dair çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır. Bu makalede Türk İslam sanatı ve mimarisinde tarihi 11. yüzyıla kadar geri giden ma’kılî hattın, İstanbul’daki Mimar Sinan devri ve öncesindeki örneklerini detaylıca incelenmektedir. Yazıların içerik ve kompozisyonlarının analizini yanı sıra bazı hatalara ve yorumlara işaret edilmiştir.