İğne Oyacılığındaki Değişimin Etnometodolojik Analizi

Abstract

Türk el sanatlarının dünyada müstesna bir yere sahip olduğu söylenebilir. Buna vesile olan ise Türklerin millet olma şuurunu çok erken dönemlerde keşfederek medeniyet tasavvurunu kendi ruh dünyalarına uygun biçimde ortaya koymuş olmalarıdır. Zengin kültürel verim çeşitliliği ile insanlık birikimine önemli katkılarda bulunan Türkler, somut kültürel ögeler ile olduğu kadar somut olmayan kültürel mirasa dair üretimleri ile de özgün bir kimlik oluşturmayı başarmışlardır. Kültürel miraslar içinde hangi ürüne bakılırsa o verimin işlevselliğinin yanı sıra estetik katkılarının önemsendiği de görülür. Halkın estetik anlayışı, süsleme sanatında da kendisini açık biçimde göstermektedir. Günümüzde halen varlığını sürdüren köklü bir Türk el sanatı ürünü olan iğne oyaları da Türk kadınının pek çok duygusuna tercüman olmuştur. Kökeni çok eski zamanlara dayanan iğne oyacılığı da modern zamanlarda oluşan birtakım dönüşümlerden payına düşeni almıştır. Araştırmada bu dönüşümlerin kültürel izdüşümlerini anlamlandırmak adına Tokat Olgunlaşma Enstitüsünde iğne oyası usta öğreticileri ile yarı yapılandırılmış form vasıtası ile görüşmeler yapılmıştır. Görüşmeler neticesinde sanatın dünü ile bugünü etnometodoloji yaklaşımı kullanılarak mukayese edilmiştir. Bulgular ışığında yapılan değerlendirmelerde kültürel değişimin el sanatlarının hem ele alınmasında hem de icrasında büyük farklılıklar oluşturduğu öne sürülmüştür. Bu farklılıkların zaman zaman popüler uygulamalar yönünde olduğu, zaman zaman ise tekniğin gelişim ve değişimine dayandığı varsayımında bulunulmuştur. Sonuç olarak kültürel ürünlerin de çeşitli etmenler vasıtası ile dönüştüğü ortaya konulmuştur.

It can be said that Turkish handicrafts occupy a special place in the world. The reason is that the Turks discovered the consciousness of being a nation at a very early stage and put forward the concept of civilization in accordance with their own spiritual world. The Turks, who have made significant contributions to the accumulation of humanity with their rich diversity of cultural productivity, have succeeded in creating a unique identity with their production of intangible cultural heritage as well as tangible cultural elements. No matter if product is considered as cultural heritage or not, the aesthetic contribution of the product is as important as its functionality. The people’s aesthetic understanding is clearly evident in the art of ornamentation. Needle lace, a deep-rooted Turkish handicraft that still exists today, has been the interpreter of many emotions of Turkish women. Needle lace, which originates in ancient times, also continued to its development of the art in modern times. In order to understand the cultural projections of these transformations, semi-structured interviews were conducted with master lace makers at the Tokat Maturation Institute. As a result of the interviews, the past and present of the art were compared using the ethnomethodological approach. The findings is believed to shed a light on the cultural change has created great differences in both the handling and performance of handicrafts. It is hypothesized that these differences are either based on the direction of popular practices and sometimes based on the development and change of technique. As a result, the study reveals that cultural products are also transformed by various factors.