Travma Sonrası Büyümede Umut ve Özyeterliğin Yordayıcı Etkisi: Kadın Afetzede Örneği

Abstract

Depremin ardından yapılan birçok çalışma kadınların bu süreçte yaşadıkları zorlukları gözler önüne sermektedir. Ancak yine yapılan çalışmalar yaşadıkları tüm zorluklara rağmen kadınların travmatik deneyimlerin ardından erkeklere göre daha fazla iyileşme gösterdiklerini tespit etmiştir. Dolayısıyla kadınların travma sonrası büyümelerini sağlayan faktörlerin incelenmesi son derece önemlidir. Bu çalışmada kadın afetzedelerin travma sonrası büyüme düzeylerinde umut ve öz-yeterliğin yordayıcı etkisinin incelenmesi amaçlanmaktadır. Araştırmanın çalışma grubunu 6 Şubat 2023 tarihinde Türkiye’de gerçekleşen Kahramanmaraş merkezli depremlere maruz kalmış 18-65 yaşları arasındaki 410 kadın depremzede oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak “Kişisel Bilgi Formu”, “Travma Sonrası Büyüme Envanteri”, “Sürekli Umut Ölçeği” ve “Genel Özyeterlik Ölçeği” kullanılmıştır. Veriler Google form aracılığıyla toplanmış ve verilerin analizinde Bağımsız Örneklem t-testi, One Way Anova, Pearson Korelasyon analizi ve Regresyon analizi kullanılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre bağımsız değişkenler psikolojik iyi oluşun %23’ünü açıklamaktadır. Standardize edilmiş regresyon katsayısına göre, yordayıcı değişkenlerin travma sonrası büyüme üzerindeki göreli önem sırası; genel öz-yeterlik, eyleyici düşünceler, iş durumu, hasar durumu, eğitim düzeyi,gelir düzeyi, yakın kaybı, çocuk sayısı, psikolojik destek alma durumu, alternatif yollar, medeni durumdur. Regresyon katsayılarının anlamlılığına ilişkin p değerleri incelendiğinde; genel öz-yeterlik ve sürekli umudun alt boyutlarından eyleyici düşünceler değişkenleri anlamlı bir etkiye sahiptir. Elde edilen bulgular travma sonrası büyüme ile ilgili yapılmış olan diğer çalışmalar ile tartışılmış ve bu doğrultuda önerilere yer verilmiştir. Depreme maruz kalmış kadınların gelişimlerini desteklemek amacıyla eğitim programlarının geliştirilmesi ve yapılacak eğitim programlarında öz-yeterlik ve umudu artırmaya yönelik teknik ve müdahalelerin eklenmesi, gelecek araştırmalarda toplumda dezavantajlı grup olarak kabul edilen yaşlılar, çocuklar, göçmenler gibi farklı örneklem grupları üzerinde travma sonrası büyüme, umut ve öz-yeterliğin çalışılması önerilebilir.

Many studies conducted after the earthquake reveal the difficulties experienced by women during this period. However, studies have shown that women recover more from traumatic experiences than men, despite all the difficulties they experience. Therefore, it is extremely important to examine the factors that enable women to grow after trauma. This study aims to examine the predictive effects of hope and selfefficacy on the post-traumatic growth levels of female disaster victims. The study group of the research consists of 410 female earthquake victims between the ages of 18-65 who were exposed to the Kahramanmaraş-centered earthquake in Turkey on February 6, 2023. "Personal Information Form", "Post- Traumatic Growth Inventory", "Continuous Hope Scale" and "General Self-Efficacy Scale" were used as data collection tools in the research. Data were collected via Google form and Independent Sample t-test, One Way Anova, Pearson Correlation analysis and Regression analysis were used to analyze the data. According to the results, independent variables explain 23% of psychological well-being. According to the standardized regression coefficient, the relative importance order of the predictor variables on post-traumatic growth; general self-efficacy, active thoughts, employment status, damage status, education level, income level, loss of a relative, number of children, psychological support, alternative ways, marital status. When the p values regarding the significance of the regression coefficients are examined; The variables of general self-efficacy and agentic thoughts, which are sub-dimensions of trait hope, have a significant effect. The findings obtained were discussed with other studies on post-traumatic growth and suggestions were made accordingly.