Halâskâr Zâbitân Grubu’ndan Edirne’nin Kurtarılmasına İktidar Mücadelesi

Abstract

Osmanlı İmparatorluğu son dönemlerinde askeri ve siyasi konular başta olmak üzere her alanda olumlu ve olumsuz olaylarla etkilenmiştir. Özellikle İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin girişimleriyle önce Rumeli’de daha sonraysa İstanbul’da meşrutiyetin ilan edilmesi imparatorluk coğrafyasında yeni bir dönem başlatmıştır. Fakat cemiyetin muhalifleri ve eski rejimin destekçileri tarafından düzenlenen 31 Mart Vak’ası meşrutiyet düzenini sarsmıştır. İttihatçılar devlet kadrolarında görev alabilecek deneyimden uzak olduklarından kurulan kabineler üzerinde denetleyici bir rol oynamışlardır. Tabii ki cemiyete mensup bir kabine kurmak için adımlar atmışlardır. Örneğin ‘’Siyasi Müsteşarlık Sistemi’’ mevcut kabinelerde yer almak için atılan bir adımdır. Cemiyetin güçlenmesinden ve etkisinden rahatsız olan muhalifler Hürriyet ve İtilâf Fırkası çatısında birleşmişler hatta 1911 Ara Seçimlerinde beklenmeyen bir zafer almışlardır. Ancak 1912 Genel Seçimleri cemiyetin baskılarıyla muhalefet için hezimet olmuştur. Ordu içerisinde cemiyete muhalif subaylar tarafından kurulan Halâskâr Zâbitân Grubu siyasi sahada dönem dönem muhaliflerin desteğini alabilmiştir. Grup muhtıralarla İttihatçıların denetleyici bir rol üstlendiği Said Paşa kabinesini devirip meclisi feshetmiştir. Bu sırada da I. Balkan Harbi başlamıştır. Gazi Ahmed Muhtar Paşa kabinesi ve Kâmil Paşa kabinelerinin aktif rol aldığı harp mağlubiyetle sonuçlanınca İttihatçılar Edirne başta olmak üzere kaybedilen yerleri geri almak ve tekrar iktidara gelmek için Bâb-ı Âli Baskını’nı gerçekleştirmişlerdir. Baskından sonra sadarete Mahmud Şevket Paşa getirilmiştir. Edirne işgalden kurtarılmış ama Rumeli topraklarımızın tamamının elden çıkarılması engellenememiştir. Mahmud Şevket Paşa’nın da bir suikast sonucu öldürülmesiyle imparatorluk üzerinde cemiyetin baskıcı bir rejimi başlamıştır. Çalışma yapılırken arşiv belgeleri, dönemin gazeteleri, anılar ve ikincil kaynaklar aktif bir şekilde kullanılmıştır. Ayrıca çalışma boyunca asker-siyaset ilişkileri ele alındığı gibi imparatorluk üzerinde aralıksız bir İttihat ve Terakki iktidarı olmadığı sunulmuştur.

In its last periods, the Ottoman Empire was affected by positive and negative events in every field, especially in military and political issues. Especially with the initiatives of the Committee of Union and Progress (İttihat ve Terakki Cemiyeti), the declaration of constitutionalism first in Rumelia and then in Istanbul ushered in a new era in the geography of the empire. However, the March 31st Incident, organized by the opponents of the society and the supporters of the old regime, shook the constitutional order. Since the Unionists were far from being experienced enough to take office in the state cadres, they played a supervisory role over the established cabinets. Of course, they took steps to form a cabinet that belonged to the community. For example, the "Political Undersecretariat System" was a step taken to take part in the existing cabinets. The opponents, who were uncomfortable with the strengthening and influence of the Society, united under the umbrella of the Hürriyet ve İtilâf Fırkası and even won an unexpected victory in the 1911 Midterm Elections. However, the 1912 General Elections were a defeat for the opposition due to the pressure of the Society. The Halâskâr Zâbitân Group, which was established by officers who opposed the Union within the army, was able to receive the support of the opposition in the political arena from time to time. With memorandums, the group overthrew the Said Pasha cabinet, in which the Unionists assumed a supervisory role, and dissolved the parliament. Meanwhile, the First Balkan War started. When the war, in which Gazi Ahmed Muhtar Pasha cabinet and Kâmil Pasha cabinet played an active role, ended in defeat, the Unionists carried out the Bâb-ı Âli Raid in order to regain the lost places, especially Edirne, and to come back to power. After the raid, Mahmud Şevket Pasha was appointed as Sadaret. Edirne was liberated from occupation, but the loss of all our Rumelia lands could not be prevented. With the assassination of Mahmud Şevket Pasha, an oppressive regime of the society started over the empire. Archival documents, newspapers of the period, memoirs and secondary sources were actively used in this study. In addition, military-political relations are discussed throughout the study and it is presented that there was not an uninterrupted Union and Progress rule over the empire.