Öğretmenlerin Psikolojik Sermayeleri ile Özerklik Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Abstract

Araştırmanın amacı öğretmen algılarına göre öğretmenlerin psikolojik sermayeleri ile özerklik düzeyleri arasındaki ilişkinin ne seviyede olduğunu ortaya çıkarmaktır. Bu araştırmada nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama modeli ile çalışılmıştır. Araştırmanın örneklemini 2023-2024 Eğitim-Öğretim yılı içerisinde İstanbul Çekmeköy ilçesinde bulunan 77 resmi anaokulu, ilkokul, ortaokul ve liselerde görev yapan 425 öğretmen oluşturmaktadır. Katılımcılar olasılıksız yöntem türlerinden biri olan kolayda örnekleme ile seçilmiştir. Veri toplamada katılımcılara ait Bilgi Formu, Töstan ve Özgan (2014) tarafından geliştirilen “Pozitif Psikolojik Sermaye Ölçeği” ve Çolak ve Altınkurt (2017) tarafından oluşturulmuş “Öğretmen Özerklik Ölçeği” kullanılmıştır. Toplanan veriler için SPSS 29.0 paket programı kullanılarak normallik testi yapılmıştır. Normallik varsayımının sağlaması üzerine regresyon testi, pearson korelasyon testi, anova testi ve t testi ile veriler analiz edilmiştir. Araştırmanın bağımlı değişkeni öğretmen özerkliği ve bağımsız değişkeni öğretmen özerkliğine ilişkin veriler analiz edilirken, hem iki değişken arasındaki anlamlı farklılık hem de katılımcıların demografik (cinsiyet, eğitim durumu, mesleki kıdem, mezun olunan okul türü, eğitim durumu, mezun olunan fakülte türü ve özel sektör deneyimi) özelliklerine göre anlamlı farklılıklar irdelenmiştir. Bağımsız değişken olan psikolojik sermaye ile herhangi bir demografik özellik arasında anlamlı farklılık bulunamamıştır. Ancak psikolojik sermayenin alt boyutlarından olan güvenin cinsiyete göre, öz yeterliğin ve dışadönüklüğün görev yapılan okul türüne göre, psikolojik dayanıklılığın ve dışadönüklüğün eğitim durumuna göre anlamlı olarak farklılık gösterdiği saptanmıştır. Demografik özelliklerden olan görev yapılan okul türünün öğretmen özerkliği üzerinde etkisi olduğu bulunmuştur. Öğretmen özerliğinin alt boyutlarından olan mesleki iletişim ile öğretmenlerin mesleki kıdemleri arasında, öğretme süreci ve öğretim programı ile görev yaptıkları okul türü arasında anlamlı bir farklılığa rastlanmıştır. Psikolojik sermaye ve öğretmen özerkliği arasında ise pozitif yönde yüksek bir ilişkinin varlığı saptanmıştır. Öğretmen özerkliği üzerinde öğretmenlerin psikolojik sermayelerinin yüksek düzeyde etkisi olduğu tespit edilmiştir.

The purpose of the study is to examine the level of the relationship between teachers' psychological capital and autonomy levels according to teachers' perceptions. In this research, correlational survey model, one of the quantitative research methods, was used. The sample of the study consists of 425 teachers working in 77 official kindergartens, primary schools, secondary schools and high schools in Istanbul Çekmeköy district in the 2023-2024 academic year. Participants were selected by convenience sampling, one of the non-probability method types. Information Form, "Positive Psychological Capital Scale" developed by Töstan and Özgan (2014) and "Teacher Autonomy Scale" developed by Çolak and Altınkurt (2017) were used to collect the data. The collected data were analyzed with regression test, Pearson correlation test, ANOVA test and t test under the assumption of normality using the SPSS 29.0 package program. While analyzing the data related to teacher autonomy, which is the dependent variable of the study, and teacher autonomy, which is the independent variable, both the significant differences between the two variables and the significant differences according to the demographic characteristics of the participants (gender, educational status, professional seniority, type of school graduated from, educational status, type of faculty graduated from, and private sector experience) were examined. Significant difference was not found between the independent variable psychological capital and any demographic characteristics. However, it was found that confidence, which is one of the sub-dimensions of psychological capital, differed significantly according to gender, self-efficacy and extraversion differed significantly according to the type of school, psychological resilience and extraversion differed significantly according to educational status. It was found that the type of school where the teacher was employed, which was one of the demographic characteristics, had an effect on teacher autonomy. A significant difference was found between professional communication, which is one of the sub-dimensions of teacher autonomy, and professional seniority of teachers, and between teaching process and curriculum and the type of school they work in. There was a high positive relationship between psychological capital and teacher autonomy. It was found that teachers' psychological capital had a high level effect on teacher autonomy.