Okul Müdürlerinin Öğretim Liderliği Davranışlarının Öğretmenlerin Mesleki Bağlılıklarına Etkisi

Abstract

Bu araştırmanın amacı devlet okullarında çalışan okul müdürlerinin öğretim liderlik davranışlarının öğretmenlerin mesleki bağlılıklarına olan etkisini incelemektir. Araştırma nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama modeline göre gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın örneklemi, 2023-2024 eğitim-öğretim yılı itibarıyla İstanbul'un Arnavutköy ilçesindeki kamuya ait anaokulu, ilkokul, ortaokul ve ortaöğretim kurumlarında görev yapmakta olan ve basit tesadüfi örneklem yöntemi ile seçilen 431 öğretmenden oluşmaktadır. Araştırmanın verileri, Kişisel Bilgi Formu, Şişman (2004) tarafından geliştirilen “Öğretim Liderliği Davranışları Ölçeği” ve Blau (1985) tarafından geliştirilen daha sonra Utkan ve Kırdök (2018) tarafından Türkçe’ye uyarlanan “Dört Boyutlu Mesleki Bağlılık Ölçeği” uygulanarak elde edilmiştir. Toplanan veriler, SPSS 23 paket programı kullanılarak normallik testi yapılmıştır. Verilerin analiz sürecinde t- test, Tek Faktörlü Varyans Analizi (ANOVA), Pearson Korelasyon Analizi, Basit Doğrusal Regresyon analizi yapılarak çözümlenmiştir. Araştırmanın bulgularına göre öğretim liderliği öğretmenlerin cinsiyetlerine eğitim düzeylerine, yaşlarına, kıdemlerine, okul kademesine ve çalışma süresine göre anlamlı bir farklılık bulunmamıştır. Araştırma sonuçları, öğretmenlerin mesleki bağlılıklarının cinsiyet, eğitim seviyesi, yaş, kıdem ve okul kademesi gibi değişkenlere göre farklılık gösterdiğini ortaya koymuştur. Cinsiyet temelli olarak, erkek öğretmenlerin genel mesleki bağlılıklarının kadın öğretmenlere kıyasla daha yüksek olduğu bulunmuştur. Eğitim düzeyi açısından lisansüstü mezunlarının alternatiflerin sınırlılığı alt boyutunda daha yüksek mesleki bağlılık gösterdiği tespit edilmiştir. Yaş değişkeninde ise 41 yaş ve üstü öğretmenlerin normatif bağlılık ve alternatiflerin sınırlılığı alt boyutlarında daha yüksek bağlılık algıladığı görülmüştür. Mesleki kıdem açısından ise 41 yıl ve üstü kıdeme sahip öğretmenlerin genel mesleki bağlılıklarının daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Okul kademesi bakımından ise anaokulu ve ilkokul öğretmenlerinin duygusal bağlılık ve alternatiflerin sınırlılığı alt boyutlarında daha yüksek bağlılık gösterdiği bulunmuştur. Çalışma süresi değişkeninde ise anlamlı bir farklılık belirlenmemiş olup, normatif bağlılık alt boyutunda 6-15 yıl arası çalışan öğretmenlerin daha fazla bağlılık gösterdiği görülmüştür. Yine bulgulara göre okul müdürlerinin öğretim liderliği ile öğretmenlerin mesleki bağlılıkları arasında orta düzeyde pozitif ilişki olduğu ortaya çıkmış en yüksek korelasyon ise duygusal mesleki bağlılık alt boyutunda belirlenmiştir. Son olarak araştırmanın bulguları okul müdürlerinin öğretim liderliği davranışları, öğretmenlerin mesleki bağlılıklarını pozitif ve olumlu yönde yordadığını göstermiştir.

The purpose of this study is to examine the effect of instructional leadership behaviors of school principals working in public schools on teachers' occupational commitment. The research was conducted according to the relational survey model, one of the quantitative research methods. The sample of the study consists of 431 teachers working in public kindergarten, primary school, secondary school and secondary education institutions in Arnavutköy district of Istanbul as of the 2023-2024 academic year and selected by simple random sampling method. The data of the study were obtained by applying Personal Information Form, "Instructional Leadership Behavior Scale" developed by Şişman (2004) and "Four Dimensional Occupational Commitment Scale" developed by Blau (1985) and later adapted into Turkish by Utkan and Kırdök (2018). The collected data were tested for normality using the SPSS 23 package program. In the data analysis process, t-test, Single Factor Analysis of Variance (ANOVA), Pearson Correlation Analysis, Simple Linear Regression analysis were performed. According to the findings of the study, no significant difference was found in instructional leadership according to teachers' gender, educational level, age, seniority, school level and working time. The results of the study revealed that teachers' occupational commitment differs according to variables such as gender, education level, age, seniority and school level. On the basis of gender, male teachers were found to have higher general occupational commitment than female teachers. In terms of education level, it was found that postgraduate graduates showed higher occupational commitment in the sub-dimension of limitation of alternatives. In the age variable, it was observed that teachers aged 41 years and above perceived higher commitment in normative commitment and limitation of alternatives sub-dimensions. In terms of professional seniority, it was determined that teachers with a seniority of 41 years and above had higher general occupational commitment. In terms of school level, it was found that kindergarten and primary school teachers showed higher levels of commitment in affective commitment and limitation of alternatives sub-dimensions. There was no significant difference in the variable of length of service; however, it was observed that teachers working between 6-15 years showed more commitment in the normative commitment sub-dimension. According to the findings, there was a moderate positive correlation between principals' instructional leadership and teachers' occupational commitment, and the highest correlation was found in the emotional occupational commitment sub-dimension. Finally, the findings of the study showed that principals' instructional leadership behaviors positively and positively predicted teachers' occupational commitment.