Topkapı Sarayı Müzesi’ndeki XV. Ve XVI. Yüzyıllara Ait Padişah Kaftan Desenlerinin Tezyinat Yönünden Değerlendirilmesi

Abstract

Osmanlı Devleti’nin fetihlerle kazandığı toprakları hızla artıp askeri ve idari alanda da güçlendiği XV. ve XVI. yüzyıl, ilmi ve iktisadi alanda da kıymetli gelişmelerin yaşandığı bir dönem olmuştur. Bu gelişmeler sanata da olumlu olarak yansımış ve birçok alanda kıymetli eserlerin verildiği bir dönem olmuştur. Hat, tezhip, minyatür, çini, cilt, halı ve dokuma gibi birçok alanda sayısız eserler ortaya konmuştur. Çalışmanın esas araştırma konusu olan Topkapı Sarayı Müzesi’ndeki XV. ve XVI. yy.’lara ait padişah kaftanları dönem sanatının yansıtıldığı en somut örneklerdendir. Kaftanlar bir statü unsuru olarak kullanılmalarının yanı sıra ihtişam ve zarafeti bir arada barındıran sanat eserleri olarak karşımıza çıkmaktadır. Bezeme sanatının her dönem kendini yenileyerek zenginleştiği ve birçok alanda uygulandığı görülmektedir. Dönemin eserlerinde rastlanan motifler, dokuma sanatında da özel olarak üretilen padişah kaftan kumaşlarında uygulanmıştır. Bu çalışma dönemin tezhip sanatı ve sanatkârları, padişah kaftanlarının özellikleri ve tezyini açıdan incelendiği üç ana bölümden oluşmaktadır. Değerlendirme bölümünde 7 farklı padişaha ait 18 kaftan incelenmiş, motif ve kompozisyon bakımından o dönem eserleriyle olan benzerlikleri araştırılmıştır. Araştırmalar sonucu kaftanlarda kullanılan desenlerin dönem sanatlarından çini, tezhip, kalem işi, minyatür ve halı-kilim sanatında kullanılan motifler ile oluşturulduğu sonucuna varılmıştır.

In the 15th and 16th century, the lands gained by the Ottoman Empire through conquests increased rapidly and became stronger in military and administrative fields was a period in which valuable developments were experienced in the scientific and economic fields. These developments were positively reflected in art and it was a period when valuable works were produced in many fields. Numerous works have been produced in many fields such as calligraphy, illumination, miniature, tile, binding, carpet and weaving. The sultan's robes from the 15th and 16th centuries in the Topkapı Palace Museum, which are the main research subject of the study, are one of the most concrete examples reflecting the art of the period. In addition to being used as an element of status, kaftans also appear as works of art that combine magnificence and elegance. It is seen that the art of decoration enriches itself by renewing itself in every period and is applied in many areas. The motifs seen in the works of the period were also applied in the art of weaving on specially produced sultan caftan fabrics. This study consists of three main sections in which the art of illumination and artisans of the period, the characteristics of the sultan's caftans and their decoration are examined. In the evaluation section, 18 robes belonging to 7 different sultans were examined and their similarities with the works of that period in terms of motifs and composition were investigated. As a result of research; it was concluded that the patterns used on the caftans were created with the motifs used in the art of tile, illumination, hand-drawn painting, miniature and carpet-rug arts, which are among the arts of the period.