Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğunda Güncel Tedavi Yaklaşımları

Abstract

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) DSM-5 ve ICD-10/11 kılavuzlarında nörogelişimsel bir bozukluk olarak tanımlanmış ve güncel veriler DEHB’nin çocuk ve ergenlerde görülme sıklığının %5’ in üzerinde olduğunu göstermiştir. DEHB, işlevselliği yaşam boyu etkilediği için çocuk ve ergen ruh sağlığına olan ilgiyi daha da artırmıştır. Dolayısıyla yetişkin psikiyatrisinde de gün güne önemli bir konuma gelmektedir. Öte yandan, son yıllarda DEHB ile ilgili birçok araştırma yapılmasına rağmen halen söz konusu bozukluğun nedenlerine ilişkin belirsizliklerin olduğu bilinmekle birlikte somut ve objektif kriterler için bir laboratuvar testi ortaya konulamamıştır. Öyle ki, çalışmalar neticesinde DEHB gittikçe heterojen ve karmaşık bir hal almaya başlamıştır. Bu durum uzmanlar açısından tanı ve tedavi için zorlukları da beraberinde getirmektedir. Sözü edilen mevcut durumlar, DEHB’nin bugüne kadar kat ettiği yol ve güncel izlenen terapötik müdahalelerin ne kadar önemli olduğunu kanıtlar niteliktedir. Dolayısıyla bu derlemenin amacı DEHB tedavisinde mevcut farmakolojik ve farmakolojik olmayan yaklaşımları özetlemek, yapılan araştırmalardaki boşlukları belirlemek ve yeni yapılan tedavi çalışmalarına genel bir bakış sunabilmektir. Bu incelemenin ilk bölümünde DEHB’ye tanı ve tarihçe bakımından genel bir bakış, DEHB yapısını anlamaya ilişkin tartışmalı ve askıda kalan konular; ikinci bölümde epidemiyolojik ve etiyolojik değerlendirmeler ile mevcut nörobiyolojik ve nörogörüntüleme çalışmaları; üçüncü bölümde DEHB’nin klinik görünümü, değerlendirme ve tanı kriterleri ile birlikte ayrıcı tanı ve eş tanı bozuklukları ve hastalıkları; dördüncü bölümde ise, günümüze kadarki farmakolojik ve farmakolojik olmayan tedavi yaklaşımları ile yeni yapılan terapötik müdahalelere genel bir bakış kazandırmak ve bunlar neticesinde genel bir değerlendirme yapılıp, çocuk ve ergen ruh sağlığı, psikoloji disiplini, terapötik müdahale seçenekleri, güncel veriler ışığında bazı önerilerde bulunulacaktır.

Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) is defined as a neurodevelopmental disorder in the DSM-5 and ICD-10/11 guidelines, and current data show that the prevalence of ADHD in children and adolescents is over 5%. Since ADHD affects functionality throughout life, it has further increased the interest in child and adolescent mental health. Therefore, it is gaining an important position day by day in adult psychiatry. On the other hand, although many studies have been conducted on ADHD in recent years, it is known that there are still uncertainties regarding the causes of the disorder in question, and a laboratory test for concrete and objective criteria has not been revealed. So that, as a result of studies, ADHD has become increasingly heterogeneous and complex. This situation makes diagnosis and treatment difficult for consultant. The current situations mentioned prove the progress of ADHD so far and how important the current therapeutic interventions are. Therefore, the aim of this review is to summarize the current pharmacological and non-pharmacological approaches in the treatment of ADHD, to identify the gaps in the research and to provide an overview of new treatment studies. In the first part of this review, an overview of ADHD in terms of diagnosis and history, controversial and pending issues regarding understanding the structure of ADHD; In the second part, epidemiological and etiological evaluations and existing neurobiological and neuroimaging studies; In the third part, the clinical appearance of ADHD, evaluation and diagnostic criteria, as well as differential diagnosis and comorbid disorders and diseases; In the fourth chapter, we will give an overview of the pharmacological and non-pharmacological treatment approaches to date and new therapeutic interventions, and as a result of these, a general evaluation will be made and some suggestions will be made in the light of current data on child and adolescent mental health, psychology discipline, therapeutic intervention options.