Mehmed Zihni Efendi’nin şerhu teshîli’t-tahsîl adlı eseri (inceleme tahkik)

Abstract

Nâcim Efendi’nin eseri, tertip bakımından İbnü’l-Hâcib’in el-Kâfiye’sine benzemektedir. Ancak el-Kâfiye’de ‘âmil ve cezim bahisleri ayrı bölüm olarak bulunmamaktadır. Teshîlü’t-tahsîl: İsim, Fiil, Harf, Ref‘ (Merfû‘ât), Nasb (Mensûbat), Cer (Mecrûrat), Cezim, ‘Âmil, Tâbi‘ başlıklarını taşıyan 9 bölüme ayrılır. Mehmed Zihni Efendi, Şerhu Teshîli’t-tahsîl’de bu konuları ele alırken, âyet-i kerimeler, hadis-i şerifler, Arap şiiri, bazı meseller ve gündelik hayattan örnekler vererek açıklamıştır. Açık ve anlaşılır bir dil kullanmıştır. Başta Sîbeveyhi olmak üzere Basra ekolüne mensup dilcilerin görüşlerine ağırlıklı olarak yer veren Mehmed Zihni Efendi’nin yer yer Kûfe ekolüne mensup dilcilerin görüşlerine de yer verdiği görülmektedir.