Mehmed Âkif Ersoy, Necip Fazıl Kısakürek ve Sezai Karakoç’un Eserlerinde Coğrafya, Tarih, Medeniyet Düşüncesi

Abstract

Bu çalışmada Mehmed Âkif Ersoy, Necip Fazıl Kısakürek ve Sezai Karakoç’un eserlerinden hareketle coğrafya, tarih ve medeniyet anlayışları mukayeseli olarak incelenerek, bu anlayışlarının sınırları, benzerlik ve farklılıkları tespit edilmeye çalışılmıştır. Türk edebiyatını ve düşüncesini önemli ölçüde etkilemiş bu üç ismin coğrafya, tarih ve medeniyet anlayışlarının Türkiye’de İslami düşüncenin gelişimine etkisi tartışılmıştır. Çalışmada Mehmed Âkif Ersoy, Necip Fazıl Kısakürek ve Sezai Karakoç’un düşünceleri ile sanat verimleri arasında sıkı bir bağın olduğu görülmüştür. Bu üç ismin, aralarında yaklaşık birer nesil fark bulunmasına karşın, yaşadıkları dönemin sosyal, siyasal, ekonomik ve psikolojik şartlarının doğurduğu zorunluluklar dışında coğrafya, tarih ve medeniyet düşüncelerinin aynı dünya görüşünün sonucu olarak ortaya çıktığı saptanmıştır. Yaşadıkları dönemlerin özel şartları bir tarafa bırakıldığında üç ismin coğrafya, tarih ve medeniyet düşüncelerinin kendi dünya görüşlerine uygun bir İslami kimliği inşa etmeyi odağa aldığı görülmüştür. Coğrafyada Batı’nın değil Doğu’nun önemsendiği, tarihte İslam öncesi Türk tarihinin değil İslam’ın doğuş, yayılış, yükseliş ve Osmanlı İmparatorluğu ile zirve noktaya eriştiği tarihlerin vurgulandığı, medeniyette Batı medeniyetinin değil, İslam medeniyetinin idealize edildiği tespit edilmiştir. Bu bakış açısı Mehmed Âkif Ersoy’da kısmen, Necip Fazıl Kısakürek ve Sezai Karakoç’ta genel olarak ulus-kimlik inşası dışında alternatif bir kimlik inşası gayreti olarak yorumlanmıştır. Bu mukayeseli çalışmada düşünce, tarih, coğrafya, sosyoloji ve psikoloji gibi alanların imkânlarından yararlanılarak, edebiyatın bireysel ve toplumsal değişim ve dönüşümlere, kimliğe ve aidiyete etkisi Mehmed Âkif Ersoy, Necip Fazıl Kısakürek ve Sezai Karakoç’un eserleri üzerinden değerlendirilmeye çalışılmıştır.

In this study, through the works of Mehmed Âkif Ersoy, Necip Fazıl Kısakürek and Sezai Karakoç, their views on geography, history and civilization have been comparatively examined and the boundaries, similarities and differences of these views have been tried to be determined. The influence of these three names’ views on geography, history and civilization, which have influenced Turkish literature and thought to an important extent, has been discussed in the development of Islamic thought in Turkey. It is seen that there is a close connection between intellectual and artistic products of Mehmed Âkif Ersoy, Necip Fazıl Kısakürek and Sezai Karakoç. These three figures – excluding the social, political, economic, and psychological constraints resulting from the period they live in – owed their thoughts on geography, history, and civilization to the very same worldview despite generational differences among them. If exceptions resulting from their special time periods are neglected, it can be seen that their thoughts on geography, history and civilization focused upon constructing an Islamic identity which befitted their worldview. It is observed that in their thoughts on geography, history and civilization they valued East over West, emphasized the history of the birth and expansion of Islam – which reached its zenith with the Ottoman Empire – over the pre-Islamic Turkish one, and idealized the Islamic rather than the Western civilization. Their perspective was interpreted as an attempt to construct an alternative to the nationalist identity. This is true in Mehmed Akif Ersoy’s thoughts in a partial way while in Necip Fazıl Kısakürek’s and Sezai Karakoç’s writings in a general manner. In this comparative study, by utilizing the possibilities of such fields as thought, history, geography, sociology and psychology, the effects of literature on individual and social changes and transformations, on identity and belonging have been tried to be evaluated through the works of Mehmed Âkif Ersoy, Necip Fazıl Kısakürek and Sezai Karakoç.