Cumhuriyet Dönemi Toplumsal Değişime Dair Üç Öykü: Pastırma Yazı Sır ve Kuyu

Abstract

Edebi eserlerin, edebiyat sosyolojisinin yöntemleriyle incelenmesi, edebi-estetik değerin göz ardı edilmesine sebep olacağı yönünde tartışmaları ortaya çıkarmıştır. Toplumsal bağlama uyumlu olmanın edebi değerle ilişkisi elbette ayrı bir tartışma konusudur. Bu tartışmalar bir kenara bırakılıp edebiyat sosyolojisine odaklanıldığında da bu defa yöntem sorunuyla karşılaşılır. Yöntem için Robert Escarpit, eseri basımından okura ulaşana kadarki tüm yönleriyle incelemeyi teklif eder. Goldmann ise toplumsal bağlam ve eser arasında bir ilişki kurmuştur. Goldmann’ın yönteminin toplumsal değişimle ilgili birden çok eser ve dönem incelemesi için daha elverişli olduğunu düşünülmektedir. Eserlerin incelemesine geçmeden önce Goldmann’ın asıl önemi atfettiği dünya görüşünün bağlamını belirginleştirmek maksadıyla, Türkiye’deki modernleşme döneminden 1980’lere kadar olan toplumsal değişim ele alınacaktır. Çalışmada Goldmann’ın oluşumsal yapısalcılık( genetic structralism) yöntemi çerçevesinde Selim İleri’nin “Pastırma Yazı”, Mustafa Kutlu’nun “Sır” ve Rasim Özdenören’in “Kuyu” hikâyeleri toplumsal değişim bağlamında incelenecektir.

Examining the literary works by means of the technics of the literary-sociology has caused the arguments on ignoring the value of its literary esthetic. When we failed to notice these arguments and focused on the literary sociology, we faced to the problem of technic. Robert Escarpit offers to examine the whole aspects of a work until it reaches to the readers. And Goldmann established a relation between the social consistence and the work. We think that Goldmann’s technic is more suitable to examine multi works and ages about social changing. We’re going to study the social changing from the age of the modernization in Turkey to 1980s. In our work, we are going to study Selim İleri, Mustafa Kutlu and Rasim Özdenören’s stories in the technics of Goldmann’s genetic structuralism.