Mısır’da İlk Dönem Türk İdarî Uygulamaları, Ahmed B. Tûlûn Örneği

Abstract

Emeviler döneminden itibaren çeşitli devlet kademelerinde görev alan Türkler, Abbasiler döneminde askerî, idarî ve siyasî nüfuzlarını arttırarak Asya ve Mısır topraklarında konjonktür gereği merkeze bağlı, fakat çoğu noktada bağımsız hareket edebilen siyasi teşekküller oluşturmuşlardır. Nil Nehri ve mümbit deltası ile Baharat Ticaret Yolu’nun stratejik değerini bir kat daha arttırdığı Mısır topraklarında Ahmed b. Tûlûn tarafından kurulan Tûlûnoğulları Devleti bunlar arasında ilk olma özelliğini taşır. Ahmed aslında Mısır’a atanan ilk Türk valisi değildir. Halife Vâsık döneminde Eşnas et-Türkî ve ardından İnâk et-Türkî isimli Türk komutanlar aynı zamanda Mısır valiliği görevini de yürütmüşlerdir. Araştırmada Ahmed idaresindeki Türk unsurun, kadim bir medeniyete ve zengin bir demografik yapıya sahip olan bu coğrafyadaki dikkat çeken uygulamalarına değinilecektir. Ahmed’in sergilediği idarî, askerî, ilmî, kültürel, sosyal ve iktisadî politikalar halkı, bürokrasisi ve ordusu itibarıyla Türklerin azınlıkta olduğu büyük bir ülkeyi nasıl yönetebildiklerinin ipuçlarını verecek mahiyettedir.

Turks who appointed in different state levels since the Umayyads Era, improving their military, administrative and political influence in the Abbasid Era, have formed political entities in Asian and Egyptian territories, which depend on the center for conjecture but can act independently in most places. The State of Tulluns, founded by Tullun b. Ahmed in is the first among them which The River of Nile and fertile delta and The Spice Trade Road with its strategic value has been doubled in Egyptian lands. Actually Ahmed was not the first Turkish governor appointed to Egypt. During Vasık’s periods Turkish commanders Eşnas and later Inak et-Turki served as the governor of Egypt at the same time. The study will refer to the remarkable applications of this element in the geography of Ahmed which has a Turkish element, an old civilization and a rich demographic structure. The administrative, military, scientific, cultural, social and economic policies that Ahmed exhibits are the essence of how the people, bureaucracy and the army as a whole, can manage a large country in which the Turks are minority.