Eski eserlerin sürdürülebilir periyodik bakımında mobilize muayene ve bakım-onarım ve denetim sisteminin kurulması

Abstract

Eski Eserlerin Sürdürülebilir Periyodik Bakımında Mobilize Muayene, , Bakım – Onarım ve Denetim Sisteminin Kurulması' tezinin ilk kısmında Türkiye'deki mevcut koruma mevzuatı, kurumlar ve mali olanaklar ele alınmış ve uluslararası koruma İlkeleri açısından Türkiye'deki koruma sistemi sorgulanmıştır. Önerilecek koruma modeline ışık tutması düşüncesiyle Dünyanın farklı bölgelerindeki eski eser koruma mevzuatları ve uygulamaları, farklı kıtalardaki ülke örneklemeleriyle ortaya konmaya çalışılmıştır. Aktif, hareketli koruma modelinin kurulması gerektiği fikrine destek olarak İstanbul Üst Bölge örneğinde 2003-2017 yılları arasında yapılan restorasyonlar ve onarımların sayısal değerleri tespit edilmiş, İstanbul'daki toplam eski eser sayısı ile yüzdelik olarak mukayese edilmiştir. İstanbul Tarihi Yarımada örneğindeki uygulamalar pilot bölge olarak seçilmiş olup, türbe, tekke ve çeşmelerden oluşan anıt eserler ve Zeyrek'teki sivil mimari örnekleri incelenmiştir. Söz konusu tarihi eserlerde öncelikle 2009 yılında yapılan onarımlar ve müdahaleler ifade edilmiş, 2015 ve 2016 yılında çekilen fotoğraflar ve tespitlerle geçen süredeki tahribat ve deformasyonlar belgelenmiştir. Taşınmaz kültür varlıklarının farklı bir sistemle korunması gerektiğine dair somut örnekler ve problemler ortaya konduktan sonra aktif/mobilize koruma modeli önerisinin çalışma alanları ve etapları tanımlamış, merkezdeki lojistik destek birimleri ayrıntılı bir şekilde ifade edilmiştir. Önerilen hareketli sistemin personel ve ekipman açısından oluşumu şemalarla ifade edilmiştir. Eski eserlerde önerilen yeni koruma modelinin müdahale edebileceği durumlar ve bakım onarımlar ise, taş yüzeyler, ahşap aksam, çatı örtüleri, tesisat, peyzaj ve çevre düzenlemeleri olarak sınıflandırılmış ve ayrıntılı bir şekilde anlatılmıştır. Türkiye'de koruma konusunda mevcut sistemle önerilen yeni modelin entegrasyonunun nasıl sağlanacağı konusunda fikirler geliştirilmiş ve şemalarla ifade edilmiştir. Öneriler bölümünde, yeni koruma modelinin yönetim hiyerarşisindeki yeri; Bakanlık, Vakıflar İdaresi, yerel yönetimler ve valilikler olmak üzere ayrı ayrı şemalarla gösterilmiştir. Yasal dayanağın oluşturulmasına yönelik olarak 5226 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Yasasında ek madde, çalışma yönetmeliği ve Koruma Yüksek Kurulu ilke kararı örneği önerilmiştir. Aktif/mobilize koruma modelinin finansal boyutu kaleme alınmış ve özel bütçeli bir idare olması öngörülmüştür. Son kısımda tüm tez çalışmasının ışığı altında genel bir değerlendirme yapılmış ve sonuçlar ortaya konmuştur.

In the first part of the thesis entitled "Establishment of Mobilization Inspection, Maintenance and Repair System in the Sustainable Preservation of Antiquities", the existing protection legislation, institutions and financial facilities in Turkey were discussed and the protection system in Turkey was questioned in terms of international protection principles. In anticipation of shedding light on the proposed model of protection, ancient monuments protection legislation and practices in different parts of the world have been put forward with examples of countries in different continents. In order to support the idea that the Active Protection model should be established, the numerical values of the restorations in the last 10 years were determined and compared with the total number of antiquities in Istanbul. Applications in the Istanbul Historical Peninsula were selected as the pilot region, monumental works composed of tombs, tekkes and fountains and examples of civil architecture in Zeyrek were examined. In the mentioned historical works, primarily the repairs and interventions made in 2009 were expressed, and the photographs and fixtures taken in 2015 and 2016, documented the damage and deformation in the past. After the concrete examples and problems that the immovable cultural assets should be protected by a different system, the working areas and stages of the proposal of the Active / Movable protection model are defined and the logistical support units in the center are expressed in detail. The formation of the proposed mobile system in terms of personnel and equipment has been expressed in schematics. Conditions and maintenance repairs that can be interfered by the new protection model proposed in the ancient monuments are classified and detailed in stone surfaces, wooden parts, roof covers, installation, landscaping and environmental regulations. Ideas on how to integrate the proposed new model with the current system of protection in Turkey have been developed and expressed in schematics. In the Recommendations section, the location of the new protection model in the management hierarchy has been shown in separate schedules, including the Ministry, the Administration of Foundations and the local governments. For the purpose of establishing a legal basis, additional article, working regulation and the Supreme Council for Protection of the Presence of the Cultural and Natural Heritage Protection Law 5226 are proposed. In addition, the financial dimension of the protection model has been superseded and specially budgeted. In the conclusion part, a general evaluation was made under the light of the whole thesis study.