Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Mehmed Âkif'e dair yazılmış eserlerdeki değerlendirmeler

Abstract

Günümüze kadar Mehmed Âkif Ersoy’un hayatı, edebî kişiliği ve fikirleri etrafında oldukça fazla çalışma yapılmıştır. Mehmed Âkif üzerine yazılmış olan bu monografik çalışmaları karşılaştırarak inceleyen, müstakil herhangi bir çalışma bulunmamaktadır. Bu çalışmada Mehmed Âkif Ersoy hakkında kaleme alınan on eserden hareketle Âkif’in şahsiyeti, edebî kişiliği ve fikirleri mukayese edilerek incelenmiş olup ilgili yazarların benzerlik ve farklılıkları tespit edilmeye çalışılmıştır. Dört bölümden oluşan bu çalışmanın birinci bölümünde “Mehmed Âkif’in Şahsiyeti” başlığı ile Âkif’in karakteri ve edebî kişiliği; ikinci bölümünde, “Mehmed Âkif’in Düşünce Dünyası” başlığı ile Âkif’in İslâm anlayışı, sosyal ve siyasal fikirleri ile medeniyet düşüncesi; üçüncü bölümünde, “Mehmed Âkif’in Etkileri” başlığı ile Âkif’in vefatından sonra Türk Edebiyatı ve İslam düşünce dünyasına etkisi ve Safahat’ın bugüne bakan yönü; dördüncü bölümünde ise “Mehmed Âkif’e Dâir Kitaplar Üzerine Bir Değerlendirme” başlığı ile bu çalışmada esas alınan on eser üzerine incelemeler yapılmıştır. Farklı ideolojik kimlikler tarafından muhtelif bakış açılarıyla yazılmış olan bu on eser mukayese edilerek yapılan bu çalışmada, Mehmed Âkif Ersoy hakkındaki yorum benzerlikleri ve farklılıkları bir başlık altında toplanmaya çalışılmıştır.

Until today many articles and works about Mehmed Âkif’s life, his literary identity and his thoughts have been studied. There is not any separate studies which make analysis by comparing monographic works about Mehmed Âkif. In this thesis, Mehmed Âkif’s personality, literary identity and his thoughts are examined by comparing ten different works that were written about him. While the convergences and divergences between the authors’ of those works are tried to be identified. The study consists of four parts. In the first section, with the title of “Mehmed Âkif’s Personality”, Âkif’s personality and literary identity are discussed. In the second part, namely “Mehmed Âkif’s World of Thoughts”, Âkif’s understanding of Islam and his social, political opinions and consideration civilization is studied. In the third part of the thesis, “Effects of Mehmed Âkif”, Âkif’s influence on Turkish literature and Islamic thought especially after his death and the facet that his important work, Safahat, which is interested in today and today’s world, is examined. In the last part, we made an examination on those ten writtings that were constituted the basis of the thesis with the title of “A Review About Books That Were Written On Mehmed Âkif”. In this study, similarities and differences of interpretation about Mehmed Âkif are tried to be collected under one head by comparing ten different works that were written by different ideological identities with different perspectives.