Aşinalığın Mekansal Okunabilirliğe Etkisi : Göynük’teki Öznel ve Nesnel İşaret Öğeleri

Abstract

Bireylerin deneyimledikleri mekân içerisinde kendilerini konumlandırabilme, yolunu bulabilme ve mekâna ait imge oluşturabilmeleri olarak tanımlanan okunabilirlik kavramı insanın çevre ile ilişkisinin sorgulanması konusunda önemli bir başlıktır. Kentin bir takım nesnel özellikleri okunabilirliğe etki ettiği gibi, bir özne tarafından okunabilirlik tartışıldığı için öznel faktörler de konuya dahil olmaktadır. Bu tez kapsamında bireylerin kente aşinalık düzeylerinin okunabilirliğe etkisi tartışılmıştır. Kentteki öznel ve nesnel işaret öğeleri bu sorgulamanın verilerini oluşturan en önemli mekânsal bilgi türü olmuştur. Çalışmanın gerçekleştirileceği alan olarak Bolu’nun Göynük ilçesi tercih edilmiştir. Kentin korunmuş nitelikli bir mimari dokuya sahip olması, kolayca algılanabilir bir ölçeği olması ve topoğrafik olarak zengin bir mekânsal çeşitlilik sağlaması Göynük’ün çalışma alanı için tercih edilmesine sebep olmuştur. Çalışmada iki farklı teknik kullanılmıştır. İşaret öğelerinin literatürde yer alan tanımalarına göre nesnellik kriterleri oluşturulmuş ve bu kriterler doğrultusunda işaret öğelerine puan verilmiştir. Diğer teknik ise anket tekniğidir. Göynük’te yaşan yerel kullanıcılar ve kenti ziyaret eden turistler ile anket uygulaması yapılmıştır. Çalışmanın temel araştırma sorusu aşinalığın mekânsal okunabilirliğe etkisini sorgulamaktadır. Bu bağlamda yerel kullanıcılar ve turistlerin anket sorularına verdikleri yanıtlar karşılaştırılmıştır. Bununla birlikte, yerel kullanıcıların kentsel mekanları kullanma düzeyleri ve turistlerin kenti ziyaret sayıları bağlamında değerlendirmeler yapılmıştır. Araştırmanın diğer bir sorusu ziyaret öncesi bilgi edinme sürecinin mekânsal okunabilirliğe etkisini sorgulamaktadır. Bu sorgulama için anket verilerinden faydalanılmıştır. Çalışmanın sonuçları içerisinde en önemli bulgu aşinalığın mekânsal okunabilirliğe olumlu yönde etki etmesi olmuştur. Yerel kullanıcılar için kentin okunabilirlik düzeyi turistlere göre daha yüksek çıkmıştır. Benzer şekilde yerel kullanıcılar için kentsel mekanları deneyimleme düzeyi arttıkça okunabilirliği de artmaktadır. Diğer taraftan turistler için ziyaret sayısının artması okunabilirliğin artması ile sonuçlanmıştır. Bunların yanında, ziyaret öncesi bilgi edinme sürecinin okunabilirliğe olumlu yönde etki ettiği tespit edilmiştir.

The concept of legibility, which is defined as the ability of to locate himsef in the place they experienced, to find their way and to create images related to the place, is an important topic in investigating the relationship of human with the environment. As the objective characteristics of the city affect the legibility, subjective factors are also included in the topic because a subject is discussed by legibility. In this thesis, the effects of familiarity levels of the participants on the legibility are discussed. The subjective and objective landmarks in the city have been the most important form of spatial information that forms the data of this study. Göynük district of Bolu was preferred as the study area. The fact that the city has a well-preserved architectural texture, has an easily perceptible scale and provides a rich spatial diversity with its topography led to Göynük being preferred for the study area. Two different methods were used in the study. According to the definitions of the landmarks in the literature, objectivity criterias are established and points are given to the landmarks according to these criterias. The other method is the survey method. A survey was conducted with local users and tourists who visited the city Göynük. The main research question of the study investigates the effect of familiarity on spatial legibility. In this context, the responses of local users and tourists to the questionnaire were compared. On the other hand, evaluations were made in the context of local users' use of urban spaces and the visiting number of tourists to the city. Another question of the study investigates the effect of pre-visit information process on spatial legibility. Survey data were used for this investigation. The most important finding among the results of the study was the positive effect of familiarity on spatial legibility. For local users, the city's legibility level is higher than for tourists. Similarly, the level of legibility is increases as the level of using of urban spaces for local users. On the other hand, the increase in the number of visits for tourists resulted in increased legibility. Besides, it was determined that the process of pre-visit information has a positive effect on the legibility.