Mevzû Hadislerin Tespit ve Tenkidinde Metin Bilgi ve Birikiminin Önemi

Abstract

İlim ve sanatla uzun süre meşguliyet, sahibine özel bir “meleke” kazandırmakta, alan çalışmalarında süratle karar verebilme imkânı sağlamaktadır. Hadis metinleriyle uzun süre meşgul olma sonucu elde edilen metin bilgi ve birikimi sayesinde hadislerin orijinalliğini tespit etme bir “meleke” haline gelmekte, hadislerin güvenilirlik derecesi kolaylıkla belirlenmektedir. Hadis âlimleri tarafından hadisin güvenilirliğini test etme konusunda hadis râvilerinin tek tek detaylı bir şekilde incelenmesi anlamındaki sened tenkidi ile birlikte metin tenkidi için de objektif kriterler konulmuştur. Hadis metinlerinin tenkidinde Kur’an ve Sahih Sünnet gibi temel referanslara uygunluk yanında; hadisin selim akıl, tarihî gerçekler ve ilmî verilere aykırı olmaması temel esaslar olarak kabul edilmiştir. Hadis literatüründe özellikle mevzû hadislerin tenkidinde dikkate alınan bu meşhur temel esaslar dışında bazı önemli kriterlerin da zikredildiği görülmektedir. Münekkit hadis âlimlerinin hadis metinleri üzerinde tarih boyunca süren titiz ilmî çalışmaları sonunda tümevarım yoluyla vardıkları sonuçlar, ilim erbabı arasında “genel kabul” görmüştür. Bu makalede hadislerin tenkidinde metin bilgi ve birikiminin önemini gösteren ve ilim dünyasında genel kabul gören bu ilmî kriterler üzerinde durulmaktadır.

Long-term engagement with a science and art gives its performer a special talent, allowing him to make rather quick decisions without an existent evidence. As a result of being occupied with the hadith texts for a long time and with the help of the knowledge acquired during this period, it becomes a talent to easily determine the reliability of the hadiths without the need for deep research. In order to test the reliability of the hadith, in addition to analyzing the hadith in detail; an objective criterion have been set for the criticism of the hadith by the hadith scholars. Conformity with the Quran, compliance with the basic principles of religion, conformity with the Sahih Sunnah and compliance with scientific data and historical facts are the main criteria that is accepted in the criticism of the hadith texts. A number of additional rules have been established along with these basic criteria and Hadith scholars presented these significant results to the scientific world as important additional criteria in text criticism which received general acceptance among the scientists. In this article, these additional criteria which highlight the importance of text knowledge and accumulation in the criticism of hadiths are featured.