Kadızade Kebir B. Uveys'in Farsça Gazavât-ı Sultan Selim Adlı Eserinin Tahkik ve Tercümesi

Abstract

Osmanlı tarihi yazarlığında Yavuz Sultan Selim döneminin özel bir yeri vardır. Zira bu Padişah döneminin olayları selimname adı altında müstakil eserlere konu olmuştur. Bu gelenek saltanatın sonuna kadar devam etmiş ve son örneklerini Namık Kemal ve Yahya Kemal vermiştir. Selimnamelerin ilk ortaya çıkışında Şahnamelerin etkisinin olduğu düşünülmektedir. Bu eserler padişahın doğumundan veya tahta çıkışından ölümüne kadar bütün dönemi veya bazı dönemlerini ayrıntılı bir şekilde anlatır. Müellifleri genelde ya padişahın yanında olan kişilerdir veya yanında olanlardan duyduklarını kaleme alan kişilerdir. Bu tür eserlerde devlet yönetimi, saray, ordunun durumu, seferlerin geçtiği yerlerin coğrafi durumu, gelenekleri, ordunun silah ve teçhizatı, savaş taktikleri hakkında bilgi verilir. Selimnameler mensur, manzum veya ikisi bir arada Türkçe, Farsça veya Arapça yazılmıştır. Kadızade Kebir yazdığı eserini sefer esnasında tuttuğu notların yanında; Haydar Çelebi’den de yararlanmıştır. Gazavat-ı Sultan Selim adını verdiği bu eseri Yavuz Sultan Selim’in İran Seferi için Edirne’den yola çıkışı ile başlar, Çaldıran ve ve özellikle Mısır Seferini ayrıntılı bir şekilde anlatır. Sefer esnasında geçtiği menzilleri ve bu menzillerin fiziki yapısını, sosyal, kültürel ve idari yapısı hakkında bilgi verir. Müellif Selimnâmesinde Yavuz Selim’i İskender’e benzeterek, Yavuz’u İkinci İskender olarak tanımlar. Eser Farsça mensur olarak süslü bir şekilde yazılmıştır. Ancak şiirler ve beyitler manzum yazılmıştır. Bazı şiirler, dualar ve ayetler Arapça yazılmıştır. Kadızade’nin Gazavat-ı Sultan Selim adlı eserin bilinen bir nüshası mevcut olup, Hacı Selim Ağa Kütüphanesi’nde 825 numara ile kayıtlıdır.

In Ottoman history writing, Yavuz Sultan Selim period has a special place. Because the events of this Sultan's period were subject to individual works under the name of selimname. This tradition continued until the end of the sultanate, and Namık Kemal and Yahya Kemal gave the last examples. At the first appearance of Selimname, it was thought to bu under the effect of Shahnams. These works describe the whole period or some periods in detail from the birth of the Sultan to the throne until his death. The authors are usually either the people beside Sultan or by those who have heard from those who were with him. In such works, the government administration, the palace, the status of the army, the geographical situation of the voyages, traditions, the army's weapons and equipment, information about the war tactics are given. Selimname's prose, verse or both together were written in Turkish, Persian or Arabic. Kadızade Kebir beside the notes he kept during his expedition; He also benefited from Haydar Çelebi. This work, which he named Gazavat-ı Sultan Selim, starts with the departure of Yavuz Sultan Selim from Edirne for the Iran Expedition and Explains in detail the Çaldıran and Egypt expedition. Gives information about the regions he passed during the expedition and about the physical structure, social, cultural, and administrative structure of these regions. Author In his book Selimnâme, he compared Yavuz Selim to Alexander. He defines Yavuz as Alexander the Second. The work is written in a fancy way as Persian prose. However, poems and couplets are written in verse. Some poems, prayers, and verses are written in Arabic. There is a known copy of Kadızade's Gazavat-ı Sultan Selim, and it is registered with Hacı Selim Ağa Library under the number 825.