Konya Alaeddin Camii Osmanlı Dönemi Koruma Yaklaşımları

Abstract

Bu çalışmada Konya’nın tarihi çekirdeği kabul edilen, tarihi kalkolitik çağlara kadar inen bir höyük olan Alaeddin Tepesi’nde bulunan, Konya Alaeddin Camii’nin Osmanlı Dönemi’nde geçirdiği onarımlar incelenmiştir. ilk inşası 12. yüzyıla tarihlenen cami, Selçuklu ve Osmanlı Dönemi’nde yapılan ilave ve onarımlarla asıl halinden oldukça farklılaşmıştır. Günümüzde Selçuklu Dönemi’ne ait nadir izler taşıyan yapının, bugün gerçekleşecek onarımlarda sağlıklı kararlar alabilmek için de, onarım tarihinin ve yapılan müdahalelerin dönem bazında analizlerinin yapılması önemli olduğundan araştırma bu yönde geliştirilmiştir. Genelden özele doğru incelemeler yapılan çalışmada, ilk olarak koruma kavramı tanıtılarak, korumanın erken örnekleri, tarihsel süreçteki gelişimi, modern çağda koruma atılımında bulunan ülkeler, oluşturulan örgütler ve kültür mirası koruma olgusunun dünyada gelmiş olduğu nokta anlatılmıştır. Bu bölümün devamında araştırma konusunun öznesi olan Osmanlı Devleti’nin koruma tarihi, korumada rol alan kurumlar, koruma faaliyetlerine yön veren kararlar, onarım çeşitleri ve onarım faaliyetlerinde yapılan işlemler anlatılmıştır. Cumhuriyet Dönemi’ne kadar yapılan bu faaliyetlerin incelenmesi sayesinde Türkiye Cumhuriyeti koruma kültürü ve mevzuatının dayandığı temelleri belirtmek de amaçlanmıştır. ikinci bölümde ise araştırmanın ana konusu olan Konya Alaeddin Camii’nin; konumu, tarihçesi, zaman içindeki değişimi, mimari özellikleri ve caminin onarılması için kaynak oluşturan vakıflar anlatıldıktan sonra, yapılan literatür taramaları ve arşiv belgeleri doğrultusunda yapının Osmanlı Devri’nde geçirdiği muhtelif onarımlar ile bu onarımlarda harcanan miktar, yapının uğradığı değişiklikler her onarım tarihi için olmak üzere ayrı bölümler halinde anlatılarak bölüm sonunda bu faaliyetlerin değerlendirilmesi yapılmıştır. Üçüncü bölüm olan değerlendirme ve sonuç kısmında Osmanlı korumacılık tarihi kronolojik olarak değerlendirilerek, belli başlı değişikliklerin yapıldığı kırılma noktaları belirtilmiş ve yapılan uygulamaların kendi dönemi içerisinde değerlendirilerek günümüzle bağlantısı kurulmaya çalışılmıştır. Hazırlanan bu tezin amacı, Osmanlı Devleti’nin koruma faaliyetlerini önce genel anlamda inceleyip daha sonra bir yapı üzerinde inceleyerek, dönemin koruma felsefesini anlamaya çalışarak, literatürde anlatımı daha çok istanbul üzerinde yapılan uygulamaların Anadolu’da da uygulanıp uygulanmadığını incelemektir.

In this study, the restorations of the Konya Alaeddin Mosque during the Ottoman Period, which is located on the Alaeddin Hill, which is considered as the historical core of Konya, go back to the Chalcolithic Age. The mosque, whose first construction dates back to the 12th century, is very different from its original form with the additions and repairs made during the Seljuk and Ottoman periods. The research was developed in this direction since it is important to analyze the history of the repair and the interventions on a periodic basis in order to make healthy decisions in the repairs that will take place today. In this study, from the general to the private studies, firstly the concept of conservation is introduced and the early examples of conservation, its historical development, the countries that have made conservation progress in the modern era, the organizations created and the point of protection of cultural heritage have been explained in the world. In this section, the subject of the research subject, the history of the Ottoman Empire, the institutions involved in the protection, the decisions that direct the conservation activities, the types of repairs and the operations carried out in the repair activities are explained. Through an examination of the activities carried out by the Republican period, it is also intended to specify the fundamentals of the Republic of Turkey and culture protection legislation. In the second part, the main subject of the research is Konya Alaeddin Mosque; After explaining the location, history, change over time, architectural features and foundations that constitute the source for the restoration of the mosque, in accordance with the literature surveys and archival documents, various repairs of the building during the Ottoman period, the amount spent in these repairs, and the changes the building undergoes for each repair date. At the end of this section, the evaluation of these activities has been made. In the third part, the evaluation and conclusion part, the history of Ottoman protectionism was evaluated chronologically, the breakpoints where the major changes were made, and the practices were evaluated within their own period and tried to be connected with the present day. The aim of this thesis is to examine the conservation activities of the Ottoman Empire in general and then examine them on a structure, to try to understand the conservation philosophy of the period and to examine whether the practices made in Istanbul are applied in Anatolia.