Çok Boyutlu Kişilik Envanterinin Geliştirilmesi: Madde Seçimi ve Faktör Yapısının Oluşturulması

Abstract

Amaç: Bu çalışmada, Büyük Beş Kişilik Modeli ve sözcük temelli yaklaşıma dayanan Çok Boyutlu Kişilik Envan-terinin geliştirilmesi ve psikometrik özelliklerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Yöntem: Çalışma iki aşamadan oluş-muştur. Birinci uygulamaya 18-76 yaşları arasında 503 erkek ve 595 kadın olmak üzere toplam 1098 kişi katılmıştır. İkinci uygulamaya 18-60 yaşları arasında 1060 erkek ve 768 kadın olmak üzere toplam 1828 kişi katılmıştır. Ölçüt bağıntılı geçerlilik çalışması için geliştirilen envanterle birlikte 100 ve 35 maddeli Büyük-Beş Kişilik Testleri ve Sıfatlara Dayalı Kişilik Testi uygulanmıştır. Katılımcıların 1009’u dört ölçme aracını da yanıtlamıştır. Sonuçlar: Birin-ci uygulamada faktör analizi ile toplam varyansın %34.86’sının açıklandığı dışadönüklük, uyumluluk, sorumluluk, duygusal denge ve deneyime açıklık isimlerinin verildiği beş faktör elde edilmiştir. Faktör analiziyle bu faktörler altın-da yer alan 30 alt boyutla ve faktörler dışında oluşturulan sosyal istenirlik alt boyutuyla envanterin yapısı oluştu-rulmuştur. Madde seçme işlemi madde analizi, madde yanıt kuramı ve açıklayıcı faktör analiziyle yapılmıştır. İkinci uygulamada envanter yapısı doğrulayıcı faktör analiziyle test edilmiş, kabul edilebilir uyum değerleri elde edilmiştir. Envanterin içtutarlılık güvenilirlik katsayıları faktörler için 0.907-0.963 arasında, alt boyutlar için 0.784-0.923 ara-sında hesaplanmıştır. Ölçüt bağıntılı geçerlilik kapsamında 100 maddeli Büyük-Beş Ölçeği, 35 maddeli Büyük-Beş Ölçeği ve Sıfatlara Dayalı Kişilik Testi kullanılarak faktörler için yüksek düzeyde bağıntı katsayıları hesaplanmıştır. Tartışma: Geliştirilen Çok Boyutlu Kişilik Envanterinin başka geçerlilik ve güvenilirlik işlemlerine gerek duyduğu, ancak diğer yandan da pratik kullanımlar için temel psikometrik özellikleri taşıdığı görülmüştür.

Objective: The aim of the study was to develop the Multidimensional Personality Inventory based on the Big Five Personality model and lexical trait approach and to examine its psychometric properties. Methods: The study con-sisted of two stages. A total of 1098 people, 503 men and 595 women, between the ages of 18 and 76 participated in the first stage of the study. A total of 1828 people, 1060 men and 768 women, between the ages of 18 and 60 participated in the second stage of the study. Along with the developed inventory, 100 and 35 items the Big Five Scales and the Adjective Based Personality Scale were administered to assess convergent validity. One thousand and nine participants answered four of the measuring instruments. Results: In the first stage factor, analysis ex-plained 34.86% of the total variance; these five factors were named as extraversion, agreeableness, conscien-tiousness, emotional stability, and openness to experience. The construct of the inventory was created with 30 sub dimensions under the factors and with the Social Desirability sub dimension held outside of the five factors. Item selection process was conducted by item analysis, Item Response Theory and explanatory factor analysis. In the second stage the construct o the inventory was tested by confirmatory factor analysis, acceptable fit indices were obtained. Inventory showed internal-consistency reliabilities ranging from 0.907 to 0.963 for factors and from 0.784 to 0.923 for sub dimensions, for the convergent validity high correlation coefficients for the factors of 100 and 35 items Big Five Scales and Adjective Based Personality Scale were calculated. Discussion: The results show that the Multidimensional Personality Inventory needs other reliability and validity studies however, the Multidimensional Personality Inventory, carry basic psychometric properties for practical uses.