Şerh-i Dîvân-ı Sultan Selîm-i Evvel

Abstract

Şerhler, bir ilim dalında meşhur olmuş metinlerin ve bu metinlerdeki kapalı ifadelerin açıklandığı eserlerdir. Selçuklu Devleti döneminde başlayan tercüme ve şerh faaliyetlerine Osmanlı Devleti’nin kuruluşundan sonra daha fazla önem verilmiştir. Bu sebeple Türk edebiyatında Arapça, Farsça ve Türkçe eserler, özellikle XIV ve XV. yüzyıldan sonra şerh edilmeye başlanmıştır. XVI. yüzyılın ortalarından XVII. yüzyıla kadar şerh geleneği büyük ölçüde gelişmiş; XVIII. yüzyıla gelindiğinde yapılan şerhlerin sayısı artmıştır. XIX. yüzyılda siyasi ve sosyal alanda yaşanan değişimler sebebiyle şerhler sayıca azalmışsa da şerh geleneği varlığını devam ettirmiştir. Şerh geleneği içinde dîvân şerhleri önemli bir yer tutmaktadır. Türk edebiyatında daha çok Arapça ve Farsça dîvânlar şerh edilmiştir. Şerh edilen dîvânlardan biri de Selîmî mahlasıyla şiirler kaleme alan Sultan Selîm-i Evvel (1512-1520)’in Farsça Dîvân’ıdır. Bu eser, XIX. yüzyılda Manastırlı Dâniş Ahmed Efendi (ö. 1316/1898) tarafından Destâvîz-i Dâniş adıyla şerh edilmiştir. Çalışmada, Manastırlı Dâniş Ahmed Efendi’nin Destâvîz-i Dâniş adını verdiği Şerh-i Dîvân-ı Sultan Selîm-i Evvel tanıtılacaktır.

Commentaries are explanations of well-known texts of a science branch and closed or ambiguous expressions in said texts. Translation and commentary activities which were initiated during the Seljuq Empire period were given more importance after the foundation of Ottoman Empire. For this reason, Arabic, Persian and Turkish texts began getting commentaries written for them especially after 14th and 15th century. From mid-16th to 17th century commentaries inventory developed significantly; until the 18th century number of commentaries increased. Although decreasing in number due to changes in political and social spheres in 19th century, commentary tradition continued its existence. In the tradition of commentaries, diwan commentaries take an important place. In Turkish Literature, Arabic and Persian diwans have commentated more frequently. One of the diwans that has been commentated is the “diwan” in Persian by Selim I whom used pen name “Selîmî” in his poems. This work has been commentated in 19th century by Manastırlı Daniş Ahmed Efendi (d. 1316/1898) with the name “Destâvîz-i Dâniş”. In this study Şerh-i Dîvân-ı Sultan Selîm-i Evvel which is named as Destâvîz-i Dâniş by Dâniş Ahmed Efendi will be introduced.