Tâlikîzâde Mehmed Subhî’nin Gürcistan Seferi Tarihçesi (Tahlil ve Metin)

Abstract

Bilindiği üzere 16. yüzyıl Osmanlı için seferlerle ve uzun savaşlarla geçmiştir. Bu yüzyılın çeşitli zaman dilimlerinde doğuda hem Safevîlerle hem de Gürcülerle birçok kez karşı karşıya gelinmiştir. Bu savaşların en yoğun olduğu dönemlerden biri de 1578-1590 yılları arasıdır. Bu savaş dönemi tarih yazıcılığına da yansımıştır. Birçok müverrih bu yıllar arasındaki savaşlara bizzat katılmış, yaşadıklarını kaleme almıştır. Bu kişilerden biri de Tâlikîzâde Mehmed Subhî’dir. Ferhad Paşa’nın 1583 ve 1584 yıllarını kapsayan doğu seferinde bizzat bulunmuş, eserini yaşadıklarından yola çıkarak yazmıştır. Gürcistan Seferi Tarihçesi sefer hakkında günümüze ulaşmış nadir eserlerden biridir. Bu da eserin değerini bir hayli arttırmaktadır. Tâlikîzâde, eserinde sadece bu seferden ve savaşlardan bahsetmemiştir. O, bununla birlikte anlattığı olayları güçlendirmek adına Safevî şahlarından, emirlerinden, çeşitli kademelerdeki Osmanlı devlet adamlarından ve Gürcü prensleri ve hanları başta olmak üzere bölgedeki şehirlerden ve kalelerden de söz etmiştir. Buna ek olarak bölgede yaşayan topluluklar hakkında da hiçbir kaynakta bulunmayan kimi bilgileri de bu eserde görmekteyiz.

As it is known, the 16th century passed with expeditions and long wars for the Ottoman Empire. In various time periods of this century, Ottomans fought against both Safavids and Georgians many times in the east. One of the most intense periods of these wars is between 1578-1590. This war period is also reflected in historiography. Many muverrih (historian) personally participated in the wars during these years and wrote down their own experiences. Tâlikîzâde Mehmed Subhî is one of them is. He personally participated in the Ferhad Pasha’s eastern campaign in 1583 and 1584 and wrote his work based on his experiences. The work called The History of the Georgian Campaign/ Gürcistan Seferi Tarihçesi is one of the rare sources about the campaign. This also makes the work more valuable. Tâlikîzâde not only mentioned this capaign and wars in his work but he also dealt with the cities and castles in the region, especially the Safavid Shahs, Emirs, Ottoman statesmen at various levels and Georgian Princes and Khans in order to strengthen the events he narated. In addition, this work gives some information about the communities living in the region, which is not found in any source.